Birçok mevsimlik tahmin, yine normalden sıcak bir yaz geçireceğimizi söylüyor. Mesela IRI:
Örneğin ECMWF:
Bu uzun yazı, Eren Kısmet’in (Kiamme) 10 Şubat’ta, Erdem Erdoğan’ın (Santiago) bugün Atış Serbest‘te yayımladıkları çalışmaların birleştirilmesi ve benim ufak katkılarımla ortaya çıktı. İyi okumalar. – Havadelisi
————————–
1. İstanbul’un hakiki soğukları: Tarihsel bir çalışma
Eren Kısmet
Bana göre İstanbul’da orta ve üstü kuvvette bir kış sistemi yaşadığımızı söyleyebilmek için nüfusun yoğun olarak yaşadığı güney sahillerinde ortalama günlük sıcaklığın 0 derece ve altında olması gerekir. Öbür türlü, yerdeki kar örtüsünün gündüz saatlerini erimeden geçirmesi çok düşük ihtimaldir. Ben de KNMI arşivlerini kullanarak 1929′dan beri İstanbul’da 1 Aralık-31 Mart arası dönemde ortalama sıcaklığın 0 derecenin altında olduğu günleri bir grafik ile gösterdim. Grafiğe tıklayarak büyüttüğünüzde daha net görebilirsiniz.
Grafiği yorumlamadan önce 1-31 Aralık arası günlerin yanda görülen tarihten 1 yıl öncesine ait olduğunu söyleyeyim. Yani 2010 yılına ait olarak gördüğünüz tarih aralığı 1 Aralık 2009-31 Mart 2010′u kapsamaktadır.
İki gün ara ara, orada burada, sıcak yağmurlar yağacak. Hava soğumayacak.
Yukarıdaki şekli okumak vallahi de billahi de çok kolay. Havayla ilgilenen birisi olmanız şart değil. Eğer kalın kırmızı çizginin etrafındaki çizgiler, kalın kırmızı çizginin üzerinde gidiyorsa, hava normalden ılık olacak demek. Altına iniyorsa normalden serin/soğuk olacak demek. Eğer çizgiler karışmışsa, tahmin yapmak zor demek. Karışık yerlerde gri çizgiye bakın, o hepsinin ortalaması, en iyi fikri o verir.
En aşağıdan çıkan çizgiler ise yağışlar, mavi yuvarlak içine aldığım ilk küme bu sıra yağacak sıcak yağmurlar.
İstanbul’da gece sıcaklıkları bir süredir çok iyi gidiyor, hatta ben pikeyi sabaha karşı hanımın üzerinden kendi üzerime doğru çekiyorum… Homurdanmalar baş gösteriyor ama olsun, 2012 yazının acı ve terli hatıralarının yanında lafı mı olur? Gündüzler de güzel, rüzgar sayesinde rahatsızlık asgari seviyede. Denize uzak yerlerde geceler zaten bir süredir soğuk.
Cuma gününden itibaren kuzey ve iç bölgelerde sıcaklıklar daha da azalacak, çoğu yerde mevsim normallerine, hatta belki biraz altına inecek. Böylece -özellikle akşama doğru- herkesin, üzerine ince de olsa bir şey alması icap edecek. Sonbaharın geldiği artık şüpheye yer bırakmayacak şekilde hissedilecek.
Bu havalar kolaylıkla, “klima altında uzun süre durma etkisi” yaratacağından, soğuk algınlıklarına karşı dikkatli olmanızda fayda var. Serinlemeye eşlik edecek yağışların kuvveti ise -şimdilik- üzerinde konuşmaya değecek kadar görünmüyor.
Havanın karakteri değişene, daha kuvvetli yağmurlar getiren bir ‘sistem’ ortaya çıkana kadar, güncel hava olaylarını bu başlık altında tartışalım. Bağımsız yorumlarınızı buraya tıklayarak, cevaplarınızı, cevap vermek istediğiniz kişinin yorumunun altındaki “Cevapla” düğmesine basarak yazabilirsiniz. Diğer konuları Atış Serbest‘te paylaşabilirsiniz. Teşekkürler.
**********************
Okumaya üşenenler için özet: Temmuz’un sonunda tarihsel eğilimlerden yola çıkarak yaptığımız Ağustos tahmini doğru çıktı. Havalar -ortalamada- sıcak oldu. Eylül için de aynı yöntemi uygularsak… İstanbul’da (ve Türkiye’nin batısında) Ağustos ayı normalden sıcak geçtiği için Eylül ayının da kendi normalinden sıcak geçme olasılığı, serin geçme olasılığından yüksektir diyebiliriz. Ayrıca -bundan bağımsız olarak- hava tahmin modelleri de Eylül ayının en azından ilk günlerinin normalden sıcak geçeceği konusunda hemfikir. Fakat tüm bunlar, Eylül’de de serin ve yağmurlu günler olmayacağı anlamına gelmiyor.
**********************
İstanbul’un verilerinden yola çıkarak konuşuyorum, ama sıcaklık bölgesel olarak tutarlı bir değişken olduğu için, Türkiye’nin batısında oturuyorsanız söylediklerim sizin şehriniz için de az çok geçerlidir: Bu gece geride bırakacağımız Ağustos ayı, ara ara yaşanan serinliklere rağmen İstanbul’da normalden 1-2 derece daha sıcak oldu (tarihsel/istatistiki eğilimlere uygun olarak). Bunu ENKA’nın Balmumcu otomatik istasyonunun verilerinden yola çıkarak söylüyorum.
İstanbul’un Kartal istasyonunun uzun yıllar Ağustos ayı ortalama sıcaklığı (şu bağlantıya göre) 24.2 derece imiş, Balmumcu’nun uzun yıllar ortalamasının Kartal’ınkinden azcık daha düşük olacağını varsayarsak, Balmumcu’da normalden sapmanın 1-2 derece arasında olduğunu söyleyebiliriz (tabii ki kesin sayıları Eylül ayı içerisinde MGM söyleyecektir, Atatürk Havalimanı verileriyle haşır neşir olmayı seven editörümüz Santiago da belki bize yardımcı olabilir).
Doğal vantilatörler Marmara Bölgesi’nde Pazartesi günü öğle saatlerinde, kuzey ve iç bölgelerin geri kalanında ise Pazartesi gecesi devreye giriyor.
Yukarıdaki grafiği lise bilgilerinizle ve şu yazıdan (Türkçe) faydalanarak okuyabilir, bilim insanlarının hava tahmin işinde ortaya çıkan belirsizlikleri nasıl ele aldıklarını öğrenebilirsiniz.
Bir süredir WRF isimli kısa vade / sınırlı alan hava tahmin modelinin çıktılarını görselleştirme işi ile uğraşıyorum. Önümüzdeki zamanlarda sistemi her gün çıktı üretir hale getirdiğimizde, siz sayın hava delilerinin ve deli olmayan meraklıların bakmaya doyamayacağı harita ve grafiklerle huzurlarınızda olmak istiyoruz. Bu amaçla, şimdiye kadar ürettiğim grafiklerden bazı örnekleri bu yazıda sizlerle paylaşıp görüşlerinizi alacağım. Her türlü övgü, eleştiri ve önerinizi yazınız, grafikleri hem işlevsellik, hem anlaşılabilirlik, hem de estetik bakımdan değerlendirelim. Modelin isabet yeteneği ile ilgili de konuşabiliriz, ama unutmayın ki alansal çözünürlük halen düşük (24 km) ve veri asimilasyonu da henüz başlamadı.
Aşağıdaki çıktılar (birden fazla var, “gerisine de bakayım”a basıp devam edin), 31 Ocak 2012 saat 12’den 2 Şubat 2012 saat 00’a kadar olan zaman dilimini kapsıyor. Animasyonlara tıklarsanız, animasyonları oluşturan grafiklerden bir örneği daha büyük olarak görüp inceleyebilirsiniz.
***********
Sizi bilmem ama, uzaya uzaya bir hal olan bu yazdan bana artık bıkkınlık geldi. Bugün, ziyaretime gelen Macar bir arkadaşı Topkapı Sarayı’na götüreyim dedim. Öğleden az sonra dışarı çıktığımızda, yatılı misafirliğe gelip bir türlü gitmek bilmeyen o akrabayı sabah kalkıp da yine görmüşüm gibi keyfim kaçtı: hava yine çok sıcak ve bulutsuzdu. Muşmula gibi suratla vapura binip Eminönü’nde indik, tramvay ve Sultanahmet kalabalığından kurtulduktan sonra Saray’ın avlusunda bilet almak için sıraya girdik, girmez olaydık. Güneş artık gökyüzünde çok fazla yukarı tırmanamıyor, ama ne fayda, yandan yandan da olsa adamı mahvediyor. Beynimiz sulandı. Tabii bunda, ben dahil Müze Kart‘ı olmayan, hatta böyle bir şeyden haberi bile olmayan Türk vatandaşlarının da rolü var. Gişe görevlileri sırası gelen herkese Müze Kart’ın güzelliklerini anlatırken kuyruğun arka tarafındakiler Eylül güneşinde nar gibi kızarmaya devam ettiler. Garibim Yanoş (Macar arkadaş), bunca işkencenin üstüne bir de içeride vakt-i zamanında muhtemelen atalarına isabet etmiş olan beş yüz yıllık mızrakları ve okları görünce hayattan aldığı zevk ikiye katlanmıştır diye tahmin ediyorum.
Neyse, geyiği geçelim. Biliyorsunuz meteorolojik sonbahar 1 Eylül’de başladı, ama astronomik sonbahar 23 Eylül’de başlayacak, yani gecenin süresinin gündüzünkine eşitlendiği tarihte. Tam da o güne yaklaşırken, sıcak ve sıkıcı havaların nedeni olan yüksek basınç yavaşça Doğu Akdeniz çukurunu terk edecek, ve yerini kuzeyden sarkan serin havaya bırakacak. Bu serinlik Ege denizi üzerinde zayıf bir alçak basınç alanının oluşmasına ve Türkiye’nin batısında bu Eylül ayının ilk yağışlarına yol açacak.
Ankara tahmincimiz White Fox’tan (M.C.Tanyeri) bahar ve yaz aylarınızı şenlendirecek bir makale. Kendisine teşekkür ederiz. – Havadelisi
Sevgili meteoroloji meraklıları, sizlere bu makalemde Skew-T Log-P ve Hodograf model çıktılarından nasıl faydalanılması gerektiği konusunda, kendi kişisel araştırmalarımla öğrendiklerim neticesinde, basit ifadelerle bazı temel bilgiler vereceğim. Sindirerek okuyanları fırtına tahminlerinde, amatör olmaktan kurtaracağını düşünüyorum. Bu makaleyi okumaya başlamadan evvel hemen aşağıya yerleştirdiğim GFS çıktısı olan Skew-T Log-P modelini inceleyin – Mehmet Can Tanyeri.
Bu yazı havaankara tarafından hazırlanmıştır. GFS diyagramı (aşağıda gösterilen grafiklerin her biri) hakkındaki temel bilgileri şu yazımda bulabilirsiniz. – Havadelisi