30 Ocak 2019 Güncellemesi:
Biraz klişenin dibine vuracağım ama… Zaman gerçekten çok çabuk geçiyor. Michigan’a okumaya gelmemin üzerinden tam 7 yıl geçmiş. Bu yedi sene, kar sever olarak beni, soğuklardan soğutmaya yetti de arttı. Yanlış anlaşılmasın, karla hala bir derdim yok. Ama doğma büyüme Ankaralı olarak soğuk nedir burada gördüm diyebilirim.
Polar Vortex’le (Kutupsal Girdap) ilk tanışıklığımız 2013-2014 yılına dayanıyor. 2013 Aralık ayında yaşanan polar alçak basınç bölünmesinin ardından, soğuk çekirdek güçlü rüzgarlarıyla birlikte usul usul ABD’ye girmiş, soğuklar çok uzun süre devam etmişti. Hatta o kadar uzun sürmüştü ki, Mart ayında ABD Göller Bölgesi’ndeki tüm göl yüzeylerinin yüzde doksanı donmuştu (kaynak: 1, 2, 3). Soğuk çekirdeğin en sert hali 3-4-5 Ocak’ta vurmuş ve hemen öncesinde de, bulunduğum şehir olan East Lansing’e epey kar bırakmıştı (aşağıda görünen balkonumuz yarımıncı(evet 0,5) kattaydı).
2014’te evimin balkon korkuluğunda biriken kar.
Arabamın soğuktan çalışmadığı, akü değiştirirken çatlayan dudaklarımın kanadığı, okulumun tarihi şekilde soğuktan tatil edildiği o dönemde yazdığım yazıya şuradan ulaşabilirsiniz.
Aradan geçen 5 yılın ardından, eski dostum Kutupsal Girdap (Polar Vortex) hayatı tekrar zehir etmeye geliyor. Bu sefer olayı sıcağı sıcağına aktarmak ve belgelemek için bu başlığı açmak istedim.
“Polar Vortex Split, Polar Vortex Split… Neymiş bu Kutupsal Girdap Bölünmesi”:
Kaynak(4): Zac Lawrence’ın yaptığı 1 Ocak’ta gerçekleşen kutbi girdap zayıflaması.
Ani stratosfer ısınması sonrasında, Kutupsal Girdabın zayıfladığını ve üst seviyelerde bölünme sinyalleri verdiğini sevgili Erdem geçtiğimiz haftalarda bizlerle paylaşmıştı.
Kabaca açıklamak gerekirse, Kuzey Kutbunda üst seviyelerde bulunan alçak basınç merkezi, çekirdeğinde çok soğuk bir hava kütlesini tutmakta ve bu girdabın etrafını da jet akımları sarmakta. Zaman zaman bu basınç merkeziyle etkileşime geçen diğer basınç merkezleri jet akımlarını zayıflatıp doğal şeklini bozarak soğuk havanın güçlü bir şekilde aşağı enlemlere inmesini sağlamakta (Azor Yüksek Basıncı kışın bu konuda bize oldukça yardımcı olur mesela).
Bu sene ise, yukarıda görülen animasyondaki gibi, Kutupsal Girdap önce üçe bölündü, sonra aşağıdaki grafikte görüleceği üzere bir çekirdek Kanada, diğer çekirdek ise Sibirya’da olacak şekilde ikiye ayrılmış. Bu durumdan dolayı zayıflayan jet akımları sonucu aşırı soğukların daha aşağı enlemlere kayma ihtimali söz konusu. 5 yıl aradan sonra aslan payını ABD’nin Midwest denilen bölgesi alacak gibi duruyor. (10 hpa seviyesindeki rüzgarların zayıflığına dikkat (sarı-yeşil kısımlar).
Model Çıktıları
Midwest bölgesi aslında halihazırda kutupsal atakların etkisi altında. Modellere bakacak olursanız soğukların hemen tepemizde, Kanada’nın nüfus yoğunluğu çok az olan bölgelerine çöreklenmiş olduğunu görebilirsiniz. Hatta iki haftadır yaptıkları ataklarla kendilerini hissettirmekteler. Mesela Michigan’ın başkenti Lansing’de 21 Ocak Pazartesi sabahı ölçülen en düşük sıcaklık -26, o gün en yüksek sıcaklık ise -11 olarak resmi kayda geçmiş.
Tüm bu soğukları gölgede bırakacak bir atak Pazartesi akşamından itibaren bizi etkilemeye başlıyor.
ECMWF 850 hPa sıcaklıklar
GFS 850 hPa sıcaklıklar:
Görüldüğü üzere soğuğu yukarıdan çekip getiren bir alçak basınç Canada’nın Alberta eyaleti üzerinden Amerika’ya giriş yapıyor. Bu klasik bir paterndir (detaylı okuma için: kaynak 6). Bu sistem pazartesi günü önündeki eyaletlere kar/donan yağmur bırakıp Pazartesi gecesinden itibaren arkasından amansız bir soğuk indirmeye başlıyor. Sistemin önündeki yağışlar sırasında, bulunduğum yer muhtemelen 15-20 cm civarı kar alacak. Ardından da kutup soğuklarıyla baş başa kalacağız.
Yağış beklentileri:
Soğuğun en güçlü olduğu Çarşamba 12’deki yer sıcaklıklarına bakacak olursak:
Fahrenheit cinsinden verilen sıcaklıklara göre Michigan gölünün hemen güneybatı kıyısındaki Chicago -28 F yani -33.3 Celcius dereceyi görecek ki ben yer soğuğunun -35’i göreceğini düşünüyorum. Bu tahmin şehrin resmi soğuk rekorundan da düşüktür. Rekor gelirse paylaşırım.
Soğuğun rotasındaki bir diğer büyük şehir Minneapolis, soğuklara alışkın olsa da, bu gelen sistemden en çok etkilenecek şehirlerden biri. Şehirde Salı en yüksek sıcaklık -24 Çarşamba ise -26 olacak. Gece sıcaklıklarınınsa -35’e düşmesi bekleniyor.
Benim bulunduğum şehir Çarşamba günü -25 Celcius dereceyi görecek. Göl sağolsun, acı soğuğu sıcak yüzeyinde yumuşatırken, bize de kar bırakacaktır.
Hissedilen Sıcaklıklar
Bu soğuğun bir diğer can alıcı noktası ise hissedilen sıcaklıklar olacak. 2014’teki deneyimlerimden bunu çok net hatırlıyorum. Bu -20’leri İç Anadolu’nun sakin yüksek basınç ayazlarıyla karıştırmayın. Soğuğun ben buradayım diye bangır bangır yüzünüze bağırdığı bir rüzgardan bahsediyoruz.
Bulunduğum şehir olan Saint Joseph’te çarşamba günü yer sıcaklığının -25 derece olarak tahmin edildiği dakikalarda rüzgar da saatte 40 kilometre ile esiyor olacak. Bu da hissedilen sıcaklıkları çok daha aşağı çekecek. Hissedilen sıcaklıklarla ilgili NOAA’nın Chicago tahmini şu şekilde:
Hissedilen sıcaklıkların model çıktısı (Fahrenheit cinsinden)
Soğukların bu şekilde geleceği neredeyse 1 haftadır her çalıştırmada belli olmakta. Benim için asıl soru işareti önündeki sistemin ne kadar kar bırakacağı.
Medya kaynakları da geç de olsa tehlikeyi duyurmaya başladılar. Bu hafta bol bol fotoğraf çekip, bu olayı mümkün olduğunca iyi bir şekilde (medya kaynaklarından kayıtlar da yaparak) arşivlemeyi düşünüyorum.
Kaynakça:
1- https://www.mlive.com/weather/index.ssf/2014/03/great_lakes_ice_cover_update_l.html
4- https://twitter.com/zd1awrence/status/1084935021171924992
Hava Delisinin Not Defteri 
30 ocaktan beri pek degisen birsey yok Amerika’da GAR GIŞ GIYAMET devam ediyor
Yok be El Nino, kitanin batisi yedi ekmegi bu sistemden sonra.
https://www.accuweather.com/en/weather-news/great-lakes-has-most-extensive-ice-coverage-since-2014-following-polar-vortex-intrusion/70007345
Göller bu derece buzlu kaplıyken, olası gelecek benzer sistemlerde aynı kar yağışını üretmeyecektir diye düşünüyorum. Doğrumu?
Degil hocam, birkac kere acikladim bunu. Gol tamamen donmuyor. Hatta ben tam kiyida oldugum icin kiyida ilerleyen bir miktar buz bana yagisi arttiriyor.
https://orhancabarov.files.wordpress.com/2019/02/1547829184782_54.jpg
https://orhancabarov.files.wordpress.com/2019/02/1549037346436_74.jpg
Michigan gölü. Öncesi & Sonrası.
https://53elnino.files.wordpress.com/2019/02/washington-01.02.2019.png
İzmir kadar güney enlemde cephe karı görülüyor 😀
Ne güzel memleket 🙂
Gidelim yerleselim su Watertown’a ya. Bos gecen yillari yok. Gecinir gideriz biz bize.
Lowviile daha iyi sanki:)
Green kart çıkarsa ordayım abi. Bu arada İngilizce kursundan yazıyorum. 🙂
Dünden beri bu bölgeye kilitlendi bant.
Kim demişti bu soğuklar İstanbul’da olsa altyapı çöker diye? Az önce telefonuma şöyle bir acil durum uyarısı geldi:
İnternetten baktım, bu sabah eyaletteki enerji tesislerinden birinde yangın çıkmış. Üstüne bir de rekor soğuk gelince sisteme aşırı yüklenme olmuş. Enerji kullanımını kontrol altında tutmak için Cuma öğlene kadar herkes ev/işyeri sıcaklığını 65 F (18.3 C) ve altında tutsun diyorlar.
https://www.clickondetroit.com/news/michigan/michigan-gov-whitmer-uses-emergency-alert-system-to-ask-residents-to-turn-heat-down
https://www.woodtv.com/news/michigan/consumers-asks-customers-to-reduce-gas-usage-after-fire/1741145591
“In a Wednesday night press conference, Gov. Gretchen Whitmer asked residents in the Lower Peninsula to set their thermostats to 65 degrees or lower to make sure there was enough energy to go around. The state sent out an alert to smartphones around 10:30 p.m. with the request.
…“I’m coming to you now to ask for your help. Due to extremely high demand for natural gas with these record-low temperatures and a facility incident, Consumers Energy has asked that everyone who is able to turn down their thermostats through Friday at noon so we can all get through this with minimal harm,” Whitmer said.
Utility companies DTE and Consumers Energy have also been asking residents to reduce their natural gas use.
DTE cited the stability of the energy grid in its request. It asked customers to turn their thermostat down and wear additional layers of clothing, minimize use of electronics and turn off unnecessary lights.”
Ben tabii ki düşürmedim bu arada, ılıman Akdeniz kıyılarından gelmiş şu kardeşinize 68 F/20 C’u çok görmesinler. Termostat hesapta 20 ama hiç 20 C gibi hissetmiyorum zaten, evde hırkayla oturuyorum, camlar yine komple buz. Olmaz olsun böyle memleket…
Heat odev sorusuydu. Almila Yazicioglu hocamiza saygilar 😀
https://en.wikipedia.org/wiki/Effect_of_radiation_on_perceived_temperature
Bu sene diyen olduysa kaçırmışım. Benim 1 Şubat 2012 sistemi ile ilgili benzer yorumum vardı. -25 lik çekirdeğin İstanbul’a çok yaklaştığı ve ihtimalin yüzde 50lerde olduğu, 120 saat kala Bosna Hersek civarına kaçan sistem. İşte o gelseydi İstanbul’da hayat dururdu. Onun iki tık altında -18lerle gelmesini çok isterdim ama hayalden öteye geçemedi.
Ya HAHAHAHAHAHAHAHAHHAHAHAHAHAHA.
Ah be Ilikcireyiz basligi okurken sesli guldum, sonra yanlis anladigimi farkettim ama yine de guldum.
Ann Arbor’da 30 Ocak gunune ait 100 yillik soguk rekoru kirilmis. Ann Arbor su anda -27 derece. Tum zamanlar rekor ise -33’mus. Ki ben ilk seneden bu basariyi gosteren ilikcireyiz’in overall rekoru da goreceginden eminim ahahahahahha
https://www.mlive.com/news/2019/01/ann-arbor-passes-108-year-old-mark-for-the-coldest-jan-30-on-record.html
“A century-old record was broken in Ann Arbor on Wednesday.
As a polar vortex drove Arctic air into the Midwest, temperatures plummeted to a record daily low of 13 degrees below zero, and still dropping, by 7 p.m. on Jan. 30 in Ann Arbor, according to the National Weather Service.
The previous daily record, 11 degrees below zero, was set in 1911, according to University of Michigan records.”
Inanilmaz goruntuler
Göl videosu muazzam. Muhtemelen gölün diğer tarafında kar yağıyordur. Videonun sol tarafında, bizim bahar aylarında gördüğümüz cumulus congstus bulutları gibi şekil almış gölden yükselen nem.
Governor Michigan eyaletinde olaganustu hal ilan etti:
https://www.lansingstatejournal.com/story/news/local/2019/01/29/state-of-michigan-emergency-cold-weather/2710549002/
Michigan State ve Central Michigan 1, University of Michigan 2 gun tatil ilan etti.
Onur abi yaşıyorsun bu hayatı. 😀
Oyle bir ruzgar var ki… -14 derecede 50 km/saat
Lake effect bantlari eyaleti neredeyse bastan basa geciyor. Buradan Flint’e arabayla 3 saatlik yol:
Onur hocam göl daha donmadı mı ya hala daha bant oluşturuyor? 🙂
Hocam gölün donduğu bir kış görmeden taşınırım umarım buralardan.
Ama şöyle de bir durum var:
https://www.accuweather.com/en/weather-news/a-frozen-lake-doesnt-mean-the-1/45522
Öte taraftan, ben göle sıfır yaşadığım için(camım direkt göle bakıyor), aslında kıyı dondukça biz göl etkisiyle daha çok kar almaya başlıyoruz. Radara bakarsanız echolar tam kıyıda değil de gölden birkaç kilometre içeri girince yoğunlaşıyor.
“Her türlü alırız, sıkıntı yok!” demiş kısaca 😀 Macera dolu Amerika ya 😀
Bir tık küçüğünü 2006 kışında _9 C tipi ile yağan karda yaşamıştım ne geceydi ama
Goz gozu gormeyen bir kar ve ruzgar var. Asiri soguk. Bulundugum bolgeye “Special Weather Statement” adinda bir uyaru geldi, ilk defa goruyorum:
Special Weather Statement
National Weather Service Northern Indiana
206 PM EST TUE JAN 29 2019
INZ003-MIZ077-078-292100-
La Porte-Berrien-Cass-
206 PM EST TUE JAN 29 2019
…A DANGEROUS SNOW SQUALL WILL AFFECT NORTHWESTERN LA PORTE…
NORTHERN CASS AND BERRIEN COUNTIES…
At 205 PM EST/105 PM CST/, a dangerous snow squall was located near
Benton Heights, moving east at 40 mph.
Winds in excess of 40 mph are possible with this dangerous squall.
Locations impacted include…
Michigan City, Benton Harbor, St. Joseph, Dowagiac, Buchanan, Trail
Creek, Fair Plain, Benton Heights, Bridgman, New Buffalo, Berrien
Springs, Watervliet, Three Oaks, Coloma, Stevensville,
Shorewood-Tower Hill, Paw Paw Lake, Shorewood-Tower Hills-Harbert,
Lake Michigan Beach and Pokagon.
This includes the following highways…
Interstate 196 between mile markers 0 and 7.
Interstate 94 in Indiana between mile markers 36 and 45.
Interstate 94 in Michigan between mile markers 0 and 42.
Use extra caution if you must travel into or through this dangerous
snow squall. Rapid changes in visibility and potentially slick roads
are likely to lead to accidents. Consider delaying travel until the
squall passes your location.
Conditions can deteriorate rapidly in winter weather situations. Be
prepared for snow or ice covered roads. Slow down and allow extra
time when traveling.
&&
LAT…LON 4207 8622 4206 8576 4164 8690 4224 8636
4224 8622
TIME…MOT…LOC 1905Z 256DEG 33KT 4205 8633
$$
GH
Cidden dışarıda durulmaz:
Göl etkisi kar geçişleri oluyor:
“İç Anadolu’nun sakin yüksek basınç ayazlarıyla karıştırmayın.” ibaresi durumun doğru tarifi için çok önemli. Kuru karakterli kutupsal soğuğa ülkenin doğu yakasında karakteristik olarak eşlik eden karayel en azılı soğukçuyu bile bezdirebilir.
Atlanta’da dahi bu tarz sistemlerin kırıntıları o enlemlerde görmeyi ummayacağınız soğuklara yol açabiliyor. Bu sistemde çekirdek çok kuvvetli olmasına rağmen biraz kuzeyde kalınca bizim buralarda 1-2 hafta önceki çıktılarda görünen durumlara yol açmadı. 2 gün boyunca sıcaklıl 5 ila -7 aralığında salınacak. Ama YB’nin daha güneye uzandığı sistemlerde bu bölgede de -10 -15 ler gayet olağan. Bu sistemin ardından önümüzdeki hafta başı ise 20-22 dereceleri zorlayacağız. Doğu Karadeniz kıyılarındaki yıllık sıcaklık aralığının daha genişini buralarda 3 aylık kış sezonu içerisinde görmek mümkün.
Bu arada burada da bu saatlerde hafif KKY ve kar beklentisi olduğundan devlet daireleri ve üniversiteler tatil oldu. Cephe tırt çıkınca havada bile kar göremedik. Buranın klasik foslamalarından biridir. Foslama Marmara’ya mahsus değilmiş neyse ki.
Hocam güldürdün beni ya 🙂 İnşallah bir sonraki kutupsal salınıma size kadar iner…
Bu arada geçenlerde Çanakkale valiliği kar beklentisiyle tatil etmişti, sonra gün boyu şakır şakır yağmur almışlardı. O mevzuya benzemiş sizin durum da. Meğer stratejik ortaklıktan başka daha ne çok ortak noktamız varmış Amerika ile 😛
Buffalo yine kopuşlarda.
Elinize sağlık. Ben de bundan birkaç yıl önce ağırlıklı olarak Massachusetts ve Connecticut eyaletlerinde bulunmuştum. Gece ılık 8-9 derecede yağan yağmurdan sonra öğleden sonra -4 derecede günlük güneşlik havalarla karşılaşmıştım. Sıcak cepheler dışında çok ciddi bir kar göremedim ama soğuk anlatılmaz yaşanır bir durumdaydı. Gece yağan yağmurun su birikintileri, gündüz gölgede kalan New Haven sokaklarını buz pistine çeviriyordu. Yale Üniversitesi binalarının çatılarında buz sarkıtları vardı. Göller bölgesini çok görmek istedim fakat arada baya bir mesafe vardı. Kısmet değilmiş.
Harika ya . 😦
Ilıkçıreyiz’den ses yok. Umarım battaniyenin altındadır.
İkinci dalga yağış güçlü rüzgarlar ve göl katkısıyla başladı:
Herkes sussun, şerif konuşuyor. Konuş şerif:
Kar kısmını abarttılar bu arada, geçen sene daha çok yağmıştı.
https://www.accuweather.com/en/weather-news/polar-vortex-to-bring-prolonged-life-threatening-cold-outbreak-to-midwestern-us-this-week/70007262
Onur abi yazınızı yeni okuyabildim, elinize sağlık çok güzel yazmışsınız. Okurken az çok olayları kafamda canlandırdım, inşallah bir gün bana da görmek nasip olur.
Her şeyin büyüğü Amerikada: yemek porsiyonları, obez insanlar, arabalar, soğuk☺️
Ahahaha kükredim 😀 😀 😀
Aynen öyle, ben bunu birkaç kere atış serbest başlığında dile getirdim ama insanlar tepki olarak eksi verdiler, sanki yalan söylüyoruz. 😀
Sistemin yagis kismi Pazartesi 02:00’dan beri tipi seklinde kar birakmakta.
2014 Ocak ayının başında hissedilen sıcaklık olarak -37’yi Columbus Ohio’da yaşadım. Gerçek sıcaklık -26 derece oldu. Batı yönlü fırtına vardı ve oturma odamda kaloriferin ısısını en sıcağa getirmek çare olmamıştı. 1.5 gün evimden dışarı çıkamamıştım.
Ne yalan söyleyeyim bir kaç gündür Merakla takip ediyorum ve Onurun bir şeyler yazmasını bekliyordum. Çok ta tatmin edici bir yazı hatta başlıklı yazıyla karşılaştım. Kendi adıma teşekkür ederim. Kafama takılan şu bu son yıllardaki Polar Vorteks’in Amerika’da daha sık görülmesi durumu aslında olağan bir durum muydu da biz mi bilmiyorduk? Yada gerçekten son 6 7 yıldır bu durum çok sık ve olağan bir durum haline mi geldi? Mesela Onur gibi oradan yazan birileri yoktu? Yada bizlerin algısı oralara kapalı mıydı acaba? Mutlaka az çok hava durumu işleriyle uğraşan bizler Efsane Amerika kışlarına da baktık. Az çok bilgimiz var ama sıra dışı bir durum var mı bu yıllarda? Bunu da sormak istedim?
Sık değil ama zaman zaman görülüyordu tabi ki.
Bu konuyu yaziya tasimayi dusundum ama hem bilgi sahibi degilim hem de buldugum kaynaklar tatmin etmedi. Bugun sunlari buldum:
Almanya’dan bir makale:
“Using hierarchical clustering, we show that over the last 37 years, the frequency of weak vortex states in mid- to late winter (January and February) has increased, which was accompanied by subsequent cold extremes in midlatitude Eurasia.”
https://journals.ametsoc.org/doi/abs/10.1175/BAMS-D-16-0259.1
Kuresel isinmanin polar vortex’i zayiflattigini soyleyen iki yazi:
https://insideclimatenews.org/news/27092017/polar-vortex-cold-snap-arctic-ice-loss-global-warming-climate-change
https://theconversation.com/how-frigid-polar-vortex-blasts-are-connected-to-global-warming-110653
Elinize sağlık. Geçen hafta hariç ılık ilerleyen bir Doğu Amerika kışında bile, büyük balığı aldınız, hemde ne büyük balık. Böyle büyük şehirlerde bu tarz olaylar gerçekleşmesi çok ilgi çekici oluyor. Gerçekten şanslısınız ki, hala göller tam donmadı ki, deniz etkili kar yağışları alıyorsunuz. Düşünmesi bile garip ; 850 hPa – 30/ yer sıcaklığı – 30 derece. Ekstrem hava koşullarında ABD bir vazgeçilmez. Ölmeden önce hortum hattında( Teksas, Oklahoma, Kansas, Nebraska) hortum kovalamak isterim. 🙂
Weather.com son 1 haftadır gerçekleşen soğuk atakların rekor istatistiklerini şöyle özetlemiş:
“Late-January Cold Plunge Notables
Here are a few notables about the cold weather we’ve seen since the weekend of Jan. 19-20.
-International Falls, Minnesota, set a daily record low of minus 46 degrees on Sunday morning, Jan. 27. This also tied as the fifth-coldest temperature on record there for any day of the year.
-Kabetogama, Minnesota, had the coldest low temperature Sunday morning, Jan. 27, at minus 49 degrees.
-Madison, Wisconsin, set a daily record low of 23 degrees below zero Saturday, Jan. 26, which was its coldest morning since Feb. 3, 1996.
-Saturday morning, Jan. 26, Dubuque, Iowa, and Moline, Illinois, set daily record lows of minus 20 degrees and minus 22 degrees, respectively.
-Chicago and Milwaukee dipped below zero for the first time this season Friday morning, Jan. 25.
-Worcester, Massachusetts, tied its daily record low of minus 6 degrees Monday, Jan. 21. The wind chill at that time was minus 34 degrees.
-Muskegon, Michigan, set a daily record low of minus 12 degrees Monday, Jan. 21, topping the previous record for that date of minus 5 degrees.
-Temperatures dropped into the 30s and 40s below zero during the weekend of Jan. 19-20 in northern Minnesota, though no daily record lows were set.”
Çok teşekkürler. Nefis bir yazı olmuş.
Seviyorum bu siteyi 🙂 Karsız geçen İstanbul kışcağızında bile kışı sevecek sebepler barındırıyor. Onur Üstad, emeğine sağlık. Hissedilen haritasında -68’C leri görünce halimize şükrettim. Bir yandan Spank’in attığı Michigan Gölü webcam’inde rüzgar mı, polar vortex’in mi uğuldamasını dinledim. Sanırım bizim (İstanbul) efsanevi 1621 kışı, 1929 kışı gibi ekstrem kışlarda bu girdap bizim üzerimize veya yakın Balkanlar ile Trakya sınırlarına çöreklenmiş olsa gerek.
Tabii ki öngörü, üstadlarımızın daha bilimsel bir yaklaşımları vardır bu yorumumla ilgili.
İzlememiş olanlar varsa, Celal Şengör Hoca’dan 1621 İstanbul Kışı:
Kimbilir, belki 400. yıldönümünde İstanbul’da tarih tekerrür eder de başka uğursuzların da gidişine vesile olur 🙂
Aynı dönemde Anadolu’daki Celali isyanlarının (ve imparatorluğun eski yönetim sisteminin çökmesinin) ana nedeni de Küçük Buz Devri’nin sebep olduğu kıtlıklar ve kırım. Balkanlar’ın güneyi ve Anadolu, bazı tahminlere göre 1580’lerdeki nüfusuna ancak 1800’lerin ortasında tekrar erişiyor.
http://libgen.io/book/index.php?md5=3D06CE0F47AC5C2CEE2E63F31D07C865
“The Climate of Rebellion in the Early Modern Ottoman Empire” bu konu üstüne 2011’de, nispeten yeni çıkmış bir kitap. Okuyun arkadaşlar, okuyun da görün o çok istediğiniz soğuk nelere sebep olmuş, ecdat neler çekmiş 😦