Bu Kış: Ilıkçılıkla Topyekün Mücadele

50 Yanıt

Havadelisi.com Mevsimlik Tahminler Sorumlu Müdürü Erdem Erdoğan‘ın 2018-2019 Kış tahmini… Dr. Ozan Mert Göktürk’ün katkılarıyla…
***********

HAYLAYTS (ÖZET VE MÜHİM KISIMLAR)

  • Kış genelinde Batı Rusya’dan İskandinavya’ya ve bazen İngiltere’nin batısına uzanabilecek bir yüksek basınç hakimiyeti olacağını düşünüyoruz. Buna paralel olarak Doğu Avrupa’da uzun süreli ciddi soğuklar görülme ihtimali yüksektir, bu soğuklar sık sık Türkiye’ye doğru da sarkacaktır. Soğukçuların 2018 kabusu sona ermiştir.
  • Bununla birlikte… Türkiye’de kışın tamamı 2017’de olduğu gibi uzun süreli soğuklarla geçmeyecektir. Rusya-İskandinavya yüksek basıncının zaman zaman daha kuzeyde konumlanması ile kıta içerisine sızacak Atlantik kökenli / gezici alçak basınçlar, dönemsel olarak ülkemizde de güneyli rüzgarlara ve ılık havalara yol açacaktır.
  • Yani… Sık görülecek Atlantik / Akdeniz kaynaklı alçak basınç sistemlerini yine sık sık Balkanlar üzerinden gelen soğuk hava atakları izleyecektir. Böylelikle döngü tamamlanacak, Ukrayna üzerinden gelecek en az bir adet çok soğuk hava dalgası da tatlı niyetine iyi gidecektir (TATLI-1, TATLI-2)
  • Kuzeyden sarkacak soğukların -Karadeniz etkisi ile- kuzey ve doğu bölgelerde; Atlantik ve Doğu Akdeniz kökenli alçak basınç sistemlerinin ise güney ve batı bölgelerde nöbetleşe bol yağışa yol açacak olmaları sebebi ile tüm Türkiye’de kış yağışlarının mevsim normallerinin üzerinde olacağını tahmin ediyoruz.
  • Doğu Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde normallerin çok üzerinde yağışlar da görülebilir.
  • Küresel ısınmayla ve ılıkçılıkla topyekün mücadele kampanyasına destek veriyor ve tüm sıcaklıklarda (%10) indirime gidiyoruz. Sıcaklıkların kuzeybatı bölgelerde mevsim normallerinin biraz altında, Güneydoğu’da normallerin üzerinde, diğer yerlerde inişli çıkışlı seyirden ötürü normaller civarında olacağını tahmin ediyoruz.
  • Kar bakımından bütün Türkiye’yi şanslı saysak da … en şanslı bölgeler olarak Trakya, İç ve Doğu Anadolu ile İstanbul da dahil olmak üzere Doğu Marmara ve Samsun’a kadar olan Karadeniz Kıyıları’nı söyleyebiliriz. Uzun sürebilecek bir kış olduğunu düşündüğümüzden Mart ayı ortalarına kadar kar ihtimali olacaktır.

*************************************

 

Son 24 yılın en soğuk ikinci kışı olan 2017’de (birincisi 2008) İstanbul Godzilla’yı gördü, Anadolu’nun birçok yeri rekor kar yağışları aldı. Geçtiğimiz kış ise kar ve soğuk bakımından ülkece fiyaskoyu yaşadık: MGM kayıtlarına göre 2018, son 52 yılın en sıcak ikinci kışıydı (birincisi 2010).

Peki yaklaşmakta olan 2019 kışı neye benzeyecek? Aşağıda yapacağımız analizlerle bunu bulmaya çalışalım.

 

Deniz Suyu Sıcaklıkları

Güncel durumu aşağıdaki haritada görebilirsiniz:

Bu haritada bizi alakadar eden en önemli bölge olan Atlantik Okyanusu’na baktığımızda, Azor Adaları’nın batısından Kuzey Amerika’nın doğu kıyılarına kadar bir miktar normalden sıcak su  göze çarpıyor. Diğer kısımlarda belirgin bir sıcaklık anomalisi oluşmamış.

Pasifik Okyanusu’na geçersek, burada hafif bir El Nino olduğunu görüyoruz. ECMWF Kasım tahmini ve diğer mevsimlik tahminlere baktığımızda önümüzdeki kışın zayıf bir El Nino kışı olabileceğini söyleyebiliriz.

2016 kış tahminimizde bahsetmiştik, bu El Nino’nun da kendi içerisinde iki farklı formu var: Birisi Klasik El Nino, diğeri ise El Nino Modoki diye adlandırılıyor. Aşağıdaki haritadan da görüleceği üzere, klasik El Nino -diğer etkenler de aynı yönde etki ettiğinde- Avrupa’da normalden daha soğuk bir kışa sebep olabiliyorken, El Nino Modoki daha ılık kışlara sebep olma eğiliminde…

Klasik El Nino ve El Nino Modoki’nin dünyadaki deniz suyu, yer seviyesi hava sıcaklığı ve yağış anomalilerine yaptığı düşünülen artı ve eksi yönde katkılar. Mavi tonlar negatif, kırmızı tonlar pozitif katkıları gösteriyor.

Bu iki farklı formu yukarıdaki güncel deniz suyu sıcaklıkları ile karşılaştırdığımızda; gerek Atlantik, gerek ENSO Bölgesi (Orta Pasifik), gerekse de Kuzey Pasifik’teki sıcak su dağılımlarının bize El Nino Modoki benzeri bir hadiseyi işaret ettiğini söyleyebiliriz.

JAMSTEC Ekim ayı güncellemesi ve ECMWF Kasım ayı güncellemesi de bu durumun önümüzdeki kış boyunca devam edeceğine işaret ediyor.

 

Geçmiş yıllardaki benzer dağılımlara bakarak sağlama yapmaya çalışırsak, deniz suyu sıcaklık anomalilerinin bu seneye benzediği yılları ve bu senelere ait Kasım ayı 500 hPa jeopotansiyel anomalisine ait aşağıdaki görüntüler ortaya çıkıyor. Genel basınç yerleşimlerini inceledikten sonra bu kısma daha sonra geri geleceğiz.

 

Basınç Yerleşimleri

Takip eden kış için şüphesiz ki en önemli ipuçlarından birisi bizce ekim ve kasım aylarındaki basınç dağılımlarıdır. Bu yüzden mevsimlik tahminimizi kasım ayı ortalarına doğru yapmayı daha sağlıklı buluyoruz.

Aşağıda 1-13 Kasım 2018 tarihleri arasındaki 500 hPa jeopotansiyel yükseklik anomalisi haritasını görüyorsunuz. Batı Rusya civarında çok kuvvetli ve ısrarcı bir yüksek basınç ve İngiltere’nin batısında derin İzlanda siklonları dikkat çekiyor.

Son tahminlere göre, Kasım ayının ikinci yarısında kuzeyimizdeki devasa yüksek basınç merkezi biraz daha kuzey batıda konumlanacak gibi görünüyor. Yani ay sonunda yukarıdaki görüntünün biraz daha kuzeybatılı halini göreceğiz. Yukarıdaki tabloya göre geçmiş yıllardaki benzer dağılımlara bakıp bir ortalama çıkardığımızda ise aşağıdaki sonucu elde ediyoruz.

 

Son olarak yukarıdaki haritayı benzer deniz suyu sıcaklık dağılımlarından elde ettiğimiz harita ile karşılaştırdığımızda da aşağı yukarı benzer bir sonuç olduğunu görüyoruz. Yani takip ettiğimiz bu iki yöntem de önümüzdeki kışın nasıl geçeceğini tahmin etmemizde sağlıklı sonuç verecek gibi görünüyor diyebiliriz.

7 yıl önce tam olmasa da benzer bir durumla ilgili hazırladığımız yazıyı da incelemenizi tavsiye ederiz.

NAO Endeksi

Zurnanın zırt dediği yere geldik 🙂

Avrupa kıtasının kışını tayin eden, hayati derecede önemli bir iklim olayı olan Kuzey Atlantik Salınımı’na… Buraya kadar okumaya sabretmiş olanların neredeyse tamamı bu salınımı ve pozitif/negatif fazlarındaki sonuçlarını muhtemelen biliyordur.

Arşive göz attığımızda 2018 de dahil olmak üzere son 7 kışın 6 tanesinde pozitif NAO gerçekleşmiş. Aşağıdaki grafikte son yıllardaki pozitif NAO ısrarını görebilirsiniz. Bundan dolayı ülkemizde son yıllarda, hepsi sert olmasa da genelde bol karlı kışlar yaşandı (2018 hariç).

2018 yılının Mart ayına girerken son yıllarda karşılaşmadığımız majör bir Ani Stratosfer Isınması gerçekleşti ve pozitif NAO endeksi bir anda aşırı negatife indi. Bununla beraber Sibirya üzerinden gelen devasa bir soğuk hava dalgası, Türkiye’yi teğet geçerek Orta ve Batı Avrupa’da ciddi soğuklara ve kar yağışlarına sebep oldu. Sonrasında Nisan ayıyla beraber atmosferde tekrar pozitif NAO ısrarı başladı ve içinde bulunduğumuz Kasım ayına kadar ortalamalarda pozitifte kalan NAO endeksi, en uzun süren pozitif seyir olarak rekor kırdı.

Fakat bu mevsimlik tahmini yazmaya başladığımız dönemlerde modeller Kasım ayının üçüncü haftasından itibaren Orta ve Doğu Avrupa’ya çöreklenen yüksek basıncın İskandinavya ve İzlanda civarına kaymasıyla bu pozitif ısrarın sona ereceğini işaret ediyor. Uzun bir süreden sonra negatife meyleden bu endeksin kışın kalanında nasıl ve ne süreyle etkili olacağını şu anda net olarak bilmemiz imkansız. Zira uzun zaman önceden tahmin edilmesi gerçekten zor. Örneğin 2015 kışına girerken benzer bir durum ortaya çıkmıştı, ancak sonrasında NAO tekrar pozitife çıkarak bütün kış pozitif seyretmişti.

ECMWF modeli Kasım ayı güncellemesinden yardım aldığımızda ve Solar Minimum dönemini yaşadığımızı hatırladığımızda, kışın ortalarından itibaren negatif NAO görülmesi sürpriz olmaz. Ancak; Modoki El Nino ve NAO’nun son yıllardaki pozitif ısrarını da işin içine katarsak, 2010 ve 2011 kışlarındaki gibi aşırı negatif bir seyrin çok düşük ihtimal olduğunu, NAO’nun bu kış “ortalama olarak” nötr civarlarında ve hafif pozitif/hafif negatif seyrinde olabileceğini söyleyebiliriz.

Konuyu burada kapatmayıp az bilinen bir ilave daha yapalım: Aynı El Nino gibi NAO endeksinin negatif fazının da iki farklı hali var. Bunlar Batı Merkezli Negatif NAO ve Doğu Merkezli Negatif NAO. Üzerine tıkladığınızda göreceğiniz üzere, batı merkezli negatif NAO hadisesinde, Atlantiğin kuzeyindeki yüksek basınç merkezi Doğu Amerika’ya yakın bir yere, doğu merkezli negatif NAO’da ise İzlanda-Grönland arasında konumlanıyor. Türkiye olarak batı merkezli negatif NAO durumunda soğuk ve kar bakımından şansımız sıfıra yakın olup, güneyli sıcak hava akımları uzun süre ülkemize hakim oluyor. Doğu merkezli negatif NAO’da ise yüksek basıncın zamanla güneye kayması durumunda (nötre ve pozitife tırmanış) sert soğuk atakları ve zaman zaman soğuk blokajları alabiliyoruz. Kötünün güzeli bir haber olarak mevsimlik tahmin kurumlarının beklentisi (doğru çıkarsa) yukarıdaki haritada da göreceğiniz üzere bu sene doğu merkezli negatif NAO yönünde. Özellikle Amerika’nın batısında kış boyu aktif olması beklenen yüksek basınç merkezi de batı merkezli NAO gerçekleşme olasılığının düşük olduğuna yönelik bir işarettir.

QBO Endeksi

Önceki senelerde yaptığımız tahminlerde kullandığımız  mevsimlik tahminlerimizi okumuş olan takipçilerimiz konuya zaten hakimdir, QBO hakkında fikri olmayanlar ise geçmiş senelerdeki yazılarımızdan bilgi edinebilirler.

Geçtiğimiz kış aşırı negatif yani doğulu seyir izleyen QBO, bu kasım ayı itibariyle pozitif yani batılı seyrine geçiyor.

Bu endeksin batılı seyirde olması Ani Stratosfer Isınmasını, dolayısı ile aşırı negatif AO-NAO endekslerinin görülmesini zorlaştırıyor. Bunu da not ediyoruz.

Yukarıda  bahsedilen ve bahsedemediğimiz tüm verileri kendi tecrübelerimizle harmanladığımızda şu sonuçlara varıyoruz:

  • Kış genelinde Batı Rusya’dan İskandinavya’ya ve bazen İngiltere’nin batısına uzanabilecek bir yüksek basınç hakimiyeti olacağını düşünüyoruz. Buna paralel olarak Doğu Avrupa’da uzun süreli ciddi soğuklar görülme ihtimali yüksektir, bu soğuklar sık sık Türkiye’ye doğru da sarkacaktır. Soğukçuların 2018 kabusu sona ermiştir.
  • Bununla birlikte… Türkiye’de kışın tamamı 2017’de olduğu gibi uzun süreli soğuklarla da geçmeyecektir. Rusya-İskandinavya yüksek basıncının zaman zaman daha kuzeyde konumlanması ile kıta içerisine sızacak Atlantik kökenli / gezici alçak basınçlar, dönemsel olarak ülkemizde de güneyli rüzgarlara ve ılık havalara yol açacaktır.
  • Yani… Sık görülecek Atlantik / Akdeniz kaynaklı alçak basınç sistemlerini yine sık sık Balkanlar üzerinden gelen soğuk hava atakları izleyecektir. Böylelikle döngü tamamlanacak, Ukrayna üzerinden gelecek en az bir adet çok soğuk hava dalgası da tatlı niyetine iyi gidecektir (TATLI-1, TATLI-2)
  • Kuzeyden sarkacak soğukların -Karadeniz etkisi ile- kuzey ve doğu bölgelerde; Atlantik ve Doğu Akdeniz kökenli alçak basınç sistemlerinin ise güney ve batı bölgelerde nöbetleşe bol yağışa yol açacak olmaları sebebi ile tüm Türkiye’de kış yağışlarının mevsim normallerinin üzerinde olacağını tahmin ediyoruz.
  • Doğu Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde normallerin çok üzerinde yağışlar da görülebilir.
  • Küresel ısınmayla ve ılıkçılıkla topyekün mücadele kampanyasına destek veriyor ve tüm sıcaklıklarda (%10) indirime gidiyoruz. Sıcaklıkların kuzeybatı bölgelerde mevsim normallerinin biraz altında, Güneydoğu’da normallerin üzerinde, diğer yerlerde inişli çıkışlı seyirden ötürü normaller civarında olacağını tahmin ediyoruz.
  • Kar bakımından bütün Türkiye’yi şanslı saysak da … en şanslı bölgeler olarak Trakya, İç ve Doğu Anadolu ile İstanbul da dahil olmak üzere Doğu Marmara ve Samsun’a kadar olan Karadeniz Kıyıları’nı söyleyebiliriz. Uzun sürebilecek bir kış olduğunu düşündüğümüzden Mart ayı ortalarına kadar kar ihtimali olacaktır.

“Bu Kış: Ilıkçılıkla Topyekün Mücadele” üzerine 50 düşünce

  2. adrianoklima

    Türkiye tahmin haritanız çizdiğiniz sınırlar itibariyle tam düşündüğüm sıcaklık parametrelerinde. Ancak iç kesimlerin, özellikle orta anadolu ve güneydoğunun karla karışık yağmurları ve büyük ölçüde yağmuru daha fazla alacağını sanıyorum. korkarım Orta Avrupa’daki yüksek basınç, akdeniz orjinli sistemleri elinden tutup tutup bize bırakacak ve tekrar kuzeye çekilecek, çoğunlukla üzerimize yeteri kadar yanaşamayacak, dolayısıyla soğuğunu yeteri kadar indiremeyecek gibi duruyor. marmara ve eskişehir’e kadar olan bölge kar alırken ankara civarı ve ötesi yaşlı gözlerle olanları takip ederse şaşırmam. umarım yanılırım.

    Cevapla ↓
  3. Nostaljik.D.Ataşehir

    Beğendim hemde çok beğendim ama en çok beğendiğim verilen emek ve buram buram bilimsellik kokan çalışma oldu, elinize, beyninize, bilgilerinize sağlık.

    Cevapla ↓
  5. kaankurtdemir rakım27moda

    teşekkürler emeğinize sağlık yemleri hazırlayıp oltayı attık bakalım rastgele, birde sorum olacaktı önceki yıllarda AMO salınımından bahsederdiniz şimi o da sibirya kar örtüsü gibi etkisiz mi oldu ? Emeği geçen herkese tekrar sevgi ve selamlar.

    Cevapla ↓
  6. Hasan Bedii

    Sizleri yıllarıdır takip ediyorum. Çok teşekkür ederim. Çalışmalarınızın başarılı olmasını diliyorum. Saygılarımla Dr. Hasan

    Cevapla ↓
  10. Batuhan Kartopu ( Moda/Kadıköy/36 m//// Münih/Almanya/520 m)

    Değerli hocalarım ve sevgili blog takipçileri,
    öncelikle son derece detaylı olarak hazırlanan mevsimlik tahmin için tebriklerimi sunarım. Benim için bu sitenin çok değerli olmasının en büyük sebebi her zaman bilimsel yol izlenerek rasyonel verilere dayalı ve sebep sonuç ilişkisi kurularak tahmin yapılmasıdır. Uzun zamandır yazmamamın sebebi hem sizlerden farklı şehirde olmam, hem de üniversite eğitimimin geçtiğimiz iki sene çok yoğun ve ağır olması idi fakat hepiniz biliyorsunuz ki bir hava delisinin buradan uzun süre ayrı kalması oldukça zor. Tahmine gelince; bahsi geçen yüksek basıncın etkisini Münih’te bir ay gibi bir süredir oldukça hissediyoruz, normalde yağmursuz günü geçmeyen Münih iki aydır son derece sakin ve yağışsız, zaman ilerledikçe de kuru soğuk etkili oldu. Dün ilk kar düştü fakat sadece araba üstlerinde hafif bir örtü bırakarak yerini tekrar kuru soğuğa bıraktı. Kışın ilerleyen döneminde bu yüksek basıncın etkisinin biraz azalacağını ve güzel kar yağışları alacağımızı ümit ediyorum fakat tahmine göre kış sizler için biraz daha heyecanlı geçecek gibi duruyor. Kış boyunca İstanbu’da yalnızca aralık sonu ocak başı olmak üzere iki hafta bulunacağım, bu süre zarfında beraber bir sistem heyecanı yaşamamızı temenni ediyorum. Hepinize iyi akşamlar dilerim.

    Cevapla ↓
  11. Ahmet Mutlu ŞENEL

    Erdem abi çalışman için çok teşekkür ederim. Kar ve soğuk yönünden yüzümüzü güldüren bir kış olması temennisiyle 😊

    Cevapla ↓
  12. Burak Pir (Üsküdar/İST, 48 m)

    Kaç gündür bekliyordum dört gözle bu yazıyı sonunda gelmiş 🙂 her kelimeyi tane tane okudum yine çok başarılı ve profesyonel bir yazı olmuş. Emeği geçen her hocama teşekkür ediyorum ve bol karlı bir kış diliyorum 🙂

    Cevapla ↓
  13. flamingo72(BATMAN-Beldemah,560 m)

    Elinize emeğinize sağlık. Çok güzel olmuş ama keşke bir sene de Güneydoğu’yu maviler içinde görsem. Hevesim kursağımda kaldı. Gerçi yağış iyi ama soğuk olmazsa pek bir tadı kalmıyor. Yinede her nedense içimde bu sene iyi geçecek gibi bir his var. 2013’tede Ukrayna üzerinden soğuk gelmiş ve 70 santime yakın kar yağmıştı. Bu senede Ukrayna üzerinden gelebilecek soğuklar varmış. Inşallah bu kış herkes istediği karı alır.

    Cevapla ↓
  17. pan59(Tekirdağ/Çorlu 186 m )

    Yine gayet kapsamlı ve nedensellik içeren güzel bir kış tahmini olmuş , emeği geçenlere teşekkür ederiz 🙂 Ilıkçılar ile topyekün mücadelenin açıklandığı bu tahminden sonra Gfs’nin sıcaklıkları yükseltmesini de manidar buluyorum , ülkemizde Havadelisi’nin itibarını düşürmek için operasyon yapılmasına izin vermeyeceğiz .

    Cevapla ↓
  24. Yüksel Yerlikaya

    Bu kadar uğraş ve emek için yüreğinize sağlık bu konularla ilgilenen yorum yapan arkadaşlara da yüreğinizdeki ışık hep açık olsun dileklerimi sunarım

    Cevapla ↓
  28. Mülayim Sert ( Balat/Bursa, 80 m)

    daha önceki mevsimlik tahminlerde kullandığınız ekim ayı avrasya (sibirya) kar örtüsü verisini bu kez dikkate almamışsınız. iyi bir indikatör olmadığından mı? çünkü yabancı tahminlerde de pek kullanıldığını görmüyorum.

    Cevapla ↓
  33. Kaangr2(İstanbul/Çatalca Rakım : 145)

    Muhteşem bir tahmin. Kış lastikleri yetmez, çıkarın zincirleri. Kaya kaya geliyoruz!

    Cevapla ↓
  38. El NiNo (Çayeli/RİZE, 400m)

    Koyu mavi bölgeyi Türkiye üstüne kadar getirmeyen havadelisi ekibi ılıkçıdır (!)

    Şaka bir yana umut vaadeden bir tahmin mevsimi yaşamadan birşey söyleyemeyiz.
    ”Mevlam görelim neyler neylerse güzel eyler …”

    Cevapla ↓
  39. Ozan Deniz

    Tebrik ederim Güzel bir tahmin olmuş. Benimde kendi grubumda yapmış olduğum tahminime yakın. İnşallah tahminlerimiz bu şekilde gerçekleşir ve bolca kar görürüz.

    Cevapla ↓