Havadelisi.com mevsimlik tahminler genel müdürü Erdem Erdoğan’ın yazısı…
—–
Kurak ve karsız geçen 2014 kışının üzerine 2015 ve 2016 kışlarını bol sistemli, karlı ve aksiyonlu olarak geçirdik. Son iki kışta gelen sistemler Marmara’nın doğusu, İç Batı Anadolu ve Karadeniz Bölgesi’ndeki hava delilerini bir hayli memnun etti. İki sene üst üste yoğun kar alması nadir olan İstanbul da bu iki kıştan kendi payına düşeni aldı. (Şubat 2015, Yılbaşı 2016)
Peki bu sene bizi nasıl bir kış bekliyor? Kasım ayında yapacağımız ayrıntılı mevsimlik tahmin öncesinde, şu ana kadar elde ettiğimiz ipuçlarından bir ön değerlendirme yapmaya çalışalım.
Deniz Suyu Sıcaklıkları
Kayıt altına alınmaya başlandığı 1950 yılından bu yana, gerçekleşen en güçlü El Nino hadisesini 2016 kışında yaşadık. Bu “Süper El Nino” sayesinde, 2016 yılı dünya üzerinde gelmiş geçmiş en sıcak yıl olarak da kayıtlara geçti.
Yıl ortasından itibaren etkisini azaltmaya başlayan El Nino, içinde bulunduğumuz dönemde yerini hafif La Nina’ya (El Nino’nun tam tersi olan hadise) bıraktı. Önümüzdeki dönem için tahmin merkezlerinin ortak öngörüsü kuvvetli bir La Nina olmayacağı, yani ENSO endeksinin nötre (sıfıra) yakın olarak seyredeceği yönünde. Bu endeksi, Avrupa ve Türkiye’deki kış mevsimi için zaten çok kayda değer bulmadığımızı ilave edelim (bilgi).
Avrupa iklimini daha yakından ilgilendiren Atlantik Okyanusu su sıcaklıkları dağılımına baktığımızda ise, son birkaç senedir olduğu gibi orta enlemlerdeki soğuk sektörün (kutu ile işaretli) bu sene de devam ettiğini görüyoruz. Önde gelen kurumların mevsimlik tahmin modelleri de 2017 kışında aynı hadisenin devam edeceğine dair çalıştırmalar üretiyor.
Su sıcaklıklarını geçen yılla kıyasladığımızda ise Batı Avrupa kıyılarında ve İzlanda civarlarında geçen yıla göre ciddi bir artış göze çarpıyor. Güney enlemlerde ise su sıcaklıkları geçen yıla göre daha düşük seyrediyor.
Yukarıdaki verilerden elde edeceğimiz çıkarım; geçtiğimiz iki üç senede olduğu gibi bu sene de Atlantik siklonlarının Avrupa kışında aktif bir rol alacağı ve Orta-Doğu Avrupa’da bir yüksek basıncın merkezinin hakim olacağı… Yalnız, Kuzeybatıdaki normalden yüksek su sıcaklıkları, bize bu sene Avrupa’yı etkileyebilecek yüksek basınç merkezinin biraz daha kuzey ve batıda konumlanabileceği sinyalini de veriyor. Bunları Kasım ayındaki tahminimizde daha detaylı olarak ele alacağız.
Basınç Yerleşimleri
Geçen seneki tahminimizde benzer sonbaharlardaki basınç yerleşimlerini geçen yıl ile kıyaslamıştık, ve oradan bir pozitif NAO sinyali almıştık.
Bu sene Eylül ayındaki gidişata baktığımızda, basınç yerleşimlerinin yine geçen sene belirttiğimiz bazı senelerle benzerlik gösterdiğini görüyoruz. Bu konuda daha detaylı ve ayakları yere basan şeyler söylemek için önümüzdeki Ekim ve Kasım aylarını bekleyip yeni bir değerlendirme yapmamız gerekecek, fakat yakaladığımız ilk ipuçlarını aşağıda paylaşalım.
Yukarıdaki haritalarda görüleceği üzere, bu seneye benzeyen sonbaharlarda Atlantik’te ve Hazar Denizi civarında alçak basınç hakimiyeti, Avrupa’da yüksek basınç hakimiyeti var. İçinde bulunduğumuz Eylül ayında etkin olan basınç yerleşimlerinin önümüzdeki Ekim ve özellikle de Kasım ayında benzer şekilde devam etmesi durumunda, yukarıdaki senelere (2016, 2015, 2012, 2007, 2000 vb.) benzer bir kış geçirme ihtimalimiz yükselecek gibi görünüyor. Bu kışlar, Türkiye’nin birçok yerinde soğuk ve karlı günlerin fazlalığı ile dikkat çekmektedir (2007 bile Türkiye’nin doğusunda ve Karadeniz Bölgesi’nde öyledir).
QBO (Quasi-Biennial Oscillation, Hemen Hemen İki Yıllık Salınım)
Birkaç yıldır mevsimlik tahminlerimizde kullandığımız bu verinin ne olduğundan ve ne işe yaradığından daha önceki mevsimlik tahminlerimizde bahsetmiştik. Kısaca değinirsek; QBO, tropikal stratosferde 28–30 ay civarında bir periyotla gözlemlenen bölgesel rüzgarlardır. Doğulu ve batılı olarak ikiye ayrılırlar. Batılı (pozitif) QBO genellikle pozitif NAO ile, doğulu (negatif) QBO ise ani stratosfer ısınması ve negatif NAO ile ilişkilendiriliyor. Aşağıdaki grafikte QBO fazına göre polar vorteksin zayıflama hadiseleri görülüyor. (Zayıflayan polar vorteks güney enlemlere doğru daha fazla soğuk kaçağına sebep oluyor).
Geçtiğimiz sene kuvvetli pozitif yani batılı olarak seyreden QBO endeksinin bu sonbaharla beraber doğuya dönmesi bekleniyordu. Endeksin kayıtlarının tutulduğu 65-70 yıllık tarihte bu hep böyle olmuştu. Fakat bu sene çok ilginç bir durum gerçekleşti. Bu rüzgarlar her zamanki gibi zayıfladı, ancak tam doğuya dönecekken sıradışı şekilde yeniden batıya meyletti. Bu tuhaflıktan sonra NASA dahil birçok kurum son haftalarda bu hadisenin nedenini araştırmaya koyuldu.
Konumuza dönersek, yukarıdaki tabloda göreceğiniz üzere QBO endeksi geçen kış olduğu gibi bu kış da pozitif değerlerde olacak. Bunu da pozitif NAO’yu destekleyecek bir başka veri olarak ele alabiliriz.
Eldeki mevcut verilerimize göre şu anda önümüze ne çıkıyor dersek…
* Bu kış da, son birkaç senedir olduğu gibi başrol oyuncuları Azor Yükseği ve İzlanda Alçağı olacak. Sibirya Yüksek Basıncı’nın bu kış sahne alması şu anda zor gibi görünse de, daha net bir şey söyleyebilmek için Kasım ayını beklemeliyiz.
* 2017 kışını ortalama olarak 2015 ve 2016 kışının karışımına benzetebiliriz. Azor Yüksek Basıncı geçtiğimiz seneye göre biraz daha batıda konumlanabileceğinden, İtalya civarına alçak basınçlar daha rahat inecektir. Bu da, Türkiye’nin zaman zaman lodoslu tarafta kalmasına yol açacağından bu kış ortalama sıcaklıklar bakımından 2016’dan ziyade 2015 yılına daha benzer olabilir, yani geçen seneye nazaran biraz daha ılık olabilir.
Kış genelinde tüm yurtta sıcaklıklar -ortalamada- mevsim normallerinin biraz üzerinde seyrederse, bu sürpriz olmayacaktır. Orta Akdeniz sistemleri nedeniyle, lodoslu ve fırtınalı havalar geçen seneye göre biraz daha fazla görülebilir. Ancak, daha batıda konumlanmasını beklediğimiz Azor Yüksek Basıncı doğuya ve kuzeye hareketlendiğinde (ki bu zaman zaman olacaktır) Balkanlar ve Ukrayna üzerinden soğuk ataklar da gelecektir. İstanbul da dahil olmak üzere Marmara ve Kuzey Ege kıyılarını, yerde örtü yapacak en az bir iki karlı sistemin ziyaret etmesini bekliyoruz.
Ülkenin batısının geçen yıla göre daha aktif bir kış yaşaması muhtemeldir. Yağışların, ortalamadan düşük seyrettiği geçen seneye göre nazaran, bu sene artışa geçerek en azından uzun yıllar ortalaması civarında kalacağını düşünüyoruz. ECMWF’nin mevsimlik model çıktıları da bu fikri destekler nitelikte.
Karadeniz Bölgesi geçen seneye göre daha ılık bir kış geçirecektir. Ancak bu bölgemizde de en az bir defa sert ve karlı bir sistemin görülme olasılığını yüksek görüyoruz. Yağış toplamı geçen seneye yakın olacaktır.
İç ve Doğu Anadolu’da ayazlı gece sayısının geçen seneki kadar fazla olacağını düşünmüyoruz, ancak yağışlarda geçen seneye göre bir artış olacaktır. İç Batı Anadolu’da da 1-2 defa etkili karlı sistemler görülebilir (Ankara dahil).
Hepinize bol karlı bir kışlı dileriz.
Hava Delisinin Not Defteri 
akdeniz bölgesinde yağışlar nasıl bekliyorsunuz bu sene ustad
Bol yağışlı olacak.
Bir annenin evladına anlatır gibi anlatmış. Emeğine, eline, beynine sağlık üstad.
Santiago ustadim buradan
http://arctic.atmos.uiuc.edu/cryosphere/
Arkadaslar biraz once paylastigim veride artis cok fazla. Verileri giren buyuk olasilikla yanlis girmis olabilir. Orjinal linkleri attim. cryosphere today verileri boyle diyor fakat yanlis olma ihtimali yuksek. Cunku artis abarti geldi biraz. Yorum sizin.
http://arctic.atmos.uiuc.edu/cryosphere/
http://igloo.atmos.uiuc.edu/cgi-bin/test/print.sh?fm=09&fd=26&fy=2015&sm=11&sd=20&sy=2013
Gecen sene ayni tarihle bu sene arasinda ciddi fark olusmus.
2016 olanı tuhaf gibi geldi bana. Nereden aldın bu resmi Bulut75 üstat?
Ben bunu buldum:
Şimdi anlaşıldı. Paylaştığın verileri yayınlayan site bozuk, baya uzun bir süredir de el atılmamış.
http://arctic.atmos.uiuc.edu/cryosphere/arctic.sea.ice.interactive.html
Bugün belki kuzey cephede oturduğumdan ilk defa kombiyi çalıştırdım. Koyu siyah bulutlar geçti gitti. 🙂
Gönlümüz bu sene Alessandro’dan yana.
Zalımsın ılıkcıreis(iliğimizi kurutucan yine) ilk sayılan soğuk sistemi 1-0 yaptı Alessandrodaki kalbın 😢😀
Heveslenme boşuna
Aslında sende soğukçusun inadına
Elin varmamış ılıkçı yazmaya
Bu yüzden demişsin ilikçi adına
Karlı sistem gelince üstüne
Vaktin olmuyor karda oynamaktan
Blokta propaganda yapmaya
Sen ilikçi desende adına
Biliyoruz soğukçusun ölümüne.
Teşekkürler süper analiz için…
Azorun daha batıda konumlanma ihtimali güçlüyse, orta ve doğu avrupa için bu seneye göre daha soğuk, rüzgarlı ve yağışlı bir kış bekleyebilir miyiz?
Not: Prag’dan bildiriyor 🙂
Prag da her yıl kar ve soğuk olmuyor mu hocam ? 😀
Hep değil. Enteresan olan, Avrupa’nın ortasında olmasına rağmen rakımı 230 metre civarında. Ama tabi daha kuzeyde. Bu ikisi birleşince bizim İç Anadolu gibi bir iklim ortaya çıkıyor. Geçen sene fena değildi ama önceki sene zayıftı baya.
Vaybe ben orayı çok karlı zannediyordum, yıllık yağışı az değil ama demek ki kışın kurak oluyor biraz.
2002 yılında şehir merkezine yakın yerlerde 2 metre su biriktiren büyük sel geldiği zaman aylardan Temmuz’du 🙂
Evet bekleyebiliriz ancak negatif AO-NAO kışının verdiği tadı vermez oralarda.
Emeklerinize teşekkürler arkadaşlar, fena bir kış bizi beklemiyor anladığım kadarıyla, umarım Azor’un biraz batıda konumlanma olasılığı gerçek olur, lodoslu yağmurları özledik.
Eline Sağlık Erdem Güzel bir yazı olmuş.
Hayırlı olsun. Anladığım kadarıyla bu sene İtalya alçakları tansiyonumuzu çok yükseltecek. Ben başka bir verinin açıklanmasını bekliyorum yorumumu ondan sonra yapacağım 🙂
Tahmin çok güzel. Allah utandırmasın.
Çok kar yağsın.. Temennim bu.
Bu güzel temenninize tüm yüreğimle katılıyorum ve inşaAllah diyorum.
An itibarı ile evde üşüyorum , nerdeyse kombiyi açacağım , sonbaharın bu ilk sisteminde bu kadar düşük sıcaklıkların önümüzdeki kış için bir ipucu olması dileğiyle 😃
Kaldı ki üstadların bu kapsamlı analizi uzunca bir süre umutlarımızı korumaya yardımcı olacaktır
Kısa ve net olmuş 🙂
Erdem abi, eline sağlık yazı için çok teşekkür ederim. Tüm gün siteye girip yazı var mı diye kontrol edip durdum. 🙂
Alinti: “Su sıcaklıklarını geçen yılla kıyasladığımızda ise Batı Avrupa kıyılarında ve İzlanda civarlarında geçen yıla göre ciddi bir artış göze çarpıyor.”
Haklisin ustad ozellikle izlanda civarindaki sular sicak ve cok zamandir bu sekilde. Kuzey atlantikte isaretledigin soguk alanlar gayet guzel fakat izlanda civari baya sicak gitti fakat son 7 gunluk su sicakligi degisiminde izlanda civari da sogumaya baslamis. Ozellikle adanin kuzeybatisindan guneydogu yonune genisleyerek.
Kış mevsimi yaklaştıkça su sıcaklıklarında ufak değişimler olabilir ancak tüm mevsimlik modeller aşağı yukarı bunda hem fikir.
Havadelisi.com kalitesiyle bir mevsimlik tahmin daha. Yalnız 2007 istanbul için tam bir kabustu. Teşekkürler.
Ustad ellerine, emegine saglik. Qbo’daki siradisi durum ile ilgili asagidaki link icin ne diyorsun. Asagidaki linkte yazilanlar bana mantikli geldi. Gerci 98 el ninosu da kuvvetliydi ama ayni durum olmadi.
https://www.sciencedaily.com/releases/2016/09/160902142132.htm
Gerçekten çok sıradışı bir durum. Ben de bir kaç makale buldum bu konuda, ders kitapları baştan yazılacak diyorlar.
Tercüme edecek var mı ? 70 yıldır ilk kez mi oluyormuş bu olay ? Sebebi ne merak ettim. 😀
Sağolasın dostum. İlk bakışta Süper El Nino kaynaklı olabilir diyorlar ancak bu sadece bir görüş, insanoğlunun bilmediği ve keşfedeceği daha çok şey var 🙂
Bir Santiago klasiği…
İşten geldi geleli bu yazıyı bekliyordum. Kaç defa sayfa yeniledim bir bilseniz 🙂 Elinize, emeğinize sağlık Santiago hocam. İlk veriler olumlu, hele o son paragraf yok muuuu???!!! 🙂 Kasım ayında açıklayacağınız nihai tahmini bekliyorum şimdiden… Tekrar teşekkürler!
Teşekkürler 🙂