Mevsimlik tahminler başdanışmanımız Erdem “Santiago” Erdoğan‘dan önemli bir yazı… Ozan Mert “Havadelisi” Göktürk‘ün ufak katkılarıyla…
——————-
Avrasya kar örtüsündeki son durum, Türkiye’deki kar severlerin soğuk terler dökmesine neden olacak cinsten…
19 Ekim itibariyle içinde bulunduğumuz 2014 yılı, bu değişken için en erken kayıt yılı olan 1999 yılından beri en fazla kar örtüsüne sahip yıl oldu, ve o tarihten bu yana da kar örtüsü hızla artmaya devam etti…
19 Ekim 2014 itibariyle kar örtüsünün, uzun yıllar 19 Ekim ortalamasından farkı
24 Ekim itibariyle gerçekleşen Avrasya kar örtüsünün yüzde olarak geçmiş yıllarla karşılaştırmasını da aşağıda görebilirsiniz. Ciddi miktarda bir fazlalık var. (Kaynağa ulaşan Ariftarif’e teşekkürler).
Ekim ayında Avrasya kar örtüsündeki değişimlerin, takip eden kıştaki Arktik Salınım (AO) indeks değeri ile olan yüksek korelasyonuna geçtiğimiz iki yılda yaptığımız mevsimlik tahminlerde de değinmiştik. (Bu konudaki bilimsel makaleye şuradan ulaşabilirsiniz.)
Geçen sene ciddi bir sinyal alamasak da AO’nun aşırı uçlarda olmayacağını (Aralık-Ocak-Şubat-Mart ortalaması = +0,44), 2012-2013 kışında ise AO’nun aşırı negatif bir değerde olabileceğini söylemiştik, ve aşağı yukarı haklı çıkmıştık. (Aralık-Ocak-Şubat-Mart ortalaması = -1,64)
Geçtiğimiz iki senede bu yöntem bizi az çok başarıya ulaştırdığına göre, bu seneki gidişattan yola çıkıp, kuzey yarımkürenin kışına direkt olarak etki eden Arktik Salınım’ın önümüzdeki kış nasıl bir değer alabileceğini tahmin etmeye çalışalım.
İçinde bulunduğumuz Ekim ayı henüz bitmese de, yukarıdaki tablolara göre Avrasya kar örtüsünün aşırı pozitif bir değer alabileceğini aşağı yukarı kestirebiliriz. Hem bizim yaptığımız analizler, hem de bu konuda araştırma yapan dünyaca ünlü bilim adamlarının makalelerine göre, kar örtüsü ne kadar fazla olursa, AO da bir o kadar negatif olmaya meyilli olabiliyor.
Bu sene normalden çok fazla olan Avrasya kar örtüsü bize Arktik Salınımın önümüzdeki kışta negatif, hatta aşırı negatif değerlerde olabileceğini işaret ediyor.
Peki nedir bu Arktik Salınım (AO)? Negatif ya da aşırı negatif olduğunda bizi nasıl bir kış bekler? Buradaki Türkçe yazıda konuya daha önce değinmiştik, isteyenler bakabilir.
AO ile yer seviyesi sıcaklığı arasındaki korelasyon aşağıda. Türkiye’nin büyük çoğunluğunun mavi tonlarda olması, korelasyonun negatif (ters) olduğunu, yani AO indeksi ne kadar negatife inerse Türkiye’nin büyük kısmında kış sıcaklıklarının ORTALAMASININ normalden o kadar yüksek olacağını gösteriyor. Sadece Trakya’nın nötr zonda olduğunu görüyoruz, bu demek oluyor ki AO’nun pozitif veya negatif olması sıcaklık bakımından en az bu bölgemizi etkiliyor.
Aşağıdaki de AO indeksi ile yağış değerlerinin korelasyonu. AO negatife indikçe Türkiye’nin özellikle batısında, en çok da Trakya’da, yağış değerlerinin arttığını anlamalıyız. Ülkenin orta ve doğusundaki yağışların ise AO indeksinden etkilenme derecesi görece daha düşük, ama yine de etkilenme mevcut, negatif AO’da yağışlar artıyor.
Sonuncu (aşağıdaki) haritada ise AO indeksi negatife indikçe toplam kar yağışı miktarının Trakya’da ve Marmara’nın kuzeyinde az da olsa normalin üstüne çıktığını, Türkiye’nin iç ve doğu kesimlerinde ise azaldığını görüyoruz.
Yukarıda göreceğiniz üzere, AO indeksi ile ülkemizin sıcaklık ve yağış korelasyonu ters (negatif). Özellikle sıcaklıkta, doğuya doğru gittikçe korelasyon artıyor, yani ne kadar negatif AO, o kadar sıcak Türkiye. Yağışta da özellikle ülkemizin batısında sağlam sayılabilecek korelasyon mevcut. Yani negatif AO, bol yağmur demek oluyor. Son olarak AO ile toplam kar yağışı arasındaki ilişkiye bakarsak, burada Marmara hariç pozitif bir korelasyon görüyoruz. Yani negatif AO indeksi = ülkenin çoğunda normalden az kar yağışı.
Eğer gerçekten negatif ya da aşırı negatif AO’lu bir kış olursa, ülkemizin genelinden ayıracağımız bir bölge var, sizin de dikkatinizi çekmiştir… Orası da Marmara Bölgesi, özellikle de Trakya…
Marmara’da sıcaklık korelasyonu çok yüksek değil, yani negatif bir arktik salınım seyrinde sıcak kışlar olduğu gibi soğuk kışlar da görülebiliyor, hem de her iki ihtimalde de genelde yağış bol oluyor. Kar yağışı haritasında da hafif de olsa bir artış gözlemleyebiliyoruz. Zaten Marmara’nın efsane kışlarının da 2004, 1987, 1985 ve 1963 gibi negatif/aşırı negatif AO seyrinde gerçekleştiğini hatırlatalım. (2013 ve 2010 gibi sıcak kış örnekleri de mevcut).
Sadece ekim ayı Avrasya kar örtüsüne bakıp, bu değişkenin diğer faktörlerden baskın çıkacağını varsayarsak, ülkemizde bu kış mevsiminin;
– Marmara ve Ege başta olmak üzere tüm yurtta bol yağmurlu geçebileceğini,
– Marmara ve Ege’de daha düşük ihtimal olmakla beraber, yurt genelinde normalden ılık geçebileceğini,
– Başta Trakya olmak üzere tüm Marmara’da -kışın geneli ORTALAMADA normalden biraz ılık geçse bile- kar yağışı ihtimalinin normale göre fazla olduğunu, diğer bölgelerdeki kar yağışı ihtimalinin ise normale göre daha az olduğunu söyleyebiliriz.
Kasım ayında çok daha detaylı bir analizle asıl mevsimlik tahminimizi yapacağız, önden meze niyetine bunu beğenilerinize sunuyoruz 🙂
Yararlanılan kaynaklar:
Hava Delisinin Not Defteri 
Met Office de Ekim’de yayınladığı, Ara-Oca-Şub T2m sıcaklık tahminini normalin üstünde öngörmüş.
Deniz buzu miktarı soğuk kışlar olarak saydığımız 2003-2004-2005-2006’yı yakaladı. Deniz buzu soğumaya pararellik gösterse de trende baktığımızda bu yılların bütün yıl boyunca buz miktarının fazla olduğunu görüyoruz. Bu yıllarda yılın büyük bölümünde her zaman en fazla buz bulunmuş.
Yukarıdaki tahminin aksine son 2 yılda ilk kez soğuk bir yıl olacağını düşünüyorum.
AO endeksinin en negatif değeri aldığı 10 yıl ve bu 10 yılın ortalama sıcaklığı..
1976 Ekim ayı Avrasya kar örtüsü aşırı şekilde fazla. Şimdiki gidişat da böyle olduğu için bu kış fazla umutlanmamak gerekir sanırım.
%75 ihtimal öyle, ama kesin diyemeyiz.
Bir kere AO aşırı negatif eğilim gösterecek mi? Gösterirse bu eğilim ortalama sıcaklıkların normalden sıcak olmasına yetecek mi? Hadi yetti diyelim bu kar yağmayacağı ve 1-2 karlı sistemin uğramayacağı anlamına gelecek mi? Baksanıza orta vadede NAO pozitife meyledecek gibi duruyor örneğin. Geçen yıl mevsimlik tahminlere ve bu tahminlere konu olan istatistiklerin yarattığı hayal kırıklığı karşısında daha bir şüpheyle bakar oldum her bir veriye.
Alkım Üstat, AO aşırı negatif eğilim gösterirse eğer (ve ortalamada çok negatif olursa), bu, sıcaklıkların ortalamada normalin üzerinde olmasına yol açıyor; onda pek az şüphe var. Ama evet, aynı 2010’da olduğu gibi, bir iki karlı sistemin uğramasına engel de değil bu. Zaten bu “ön” mevsimlik tahminde de anlatılmak istenen bu. Santi negatif AO’cu olduğu için kışın ortalamada ılık olması onu üzmüyor, o yeter ki efsane sistemini alsın 🙂 2010 sisteminden önce de çok deli runlar vardı, 850’de -16 filan birkaç günlüğüne giriyordu… Öyle bir şey pekala mümkün.
AO’nun aşırı negatif olması soğukların kuzey kutbundan kopup aşağı enlemlere inmesi demek değil mi? Bu durumda Türkiye niye ılık bir kış geçiriyor?
Evet aşağıya iniyor ama ne kadar aşağıya? 🙂 Yüksek ve orta enlemlerin arası etkileniyor aşırı negatif AO’dan.
Sürekli negatif gittiğinde soğuklar yukarıda hapsoluyor, fakat negatiften pozitife doğru tırmanış, yukarıdaki yüksek basıncın aşağıya doğru hareket etmesi demek oluyor, o şekilde soğuklar daha güneye inebiliyor.
Ao aşırı negatif olduğunda kutup yüksek basıncı yer değiştirip Avrupa’ya iniyor gibi düşün. Bu durumda, normalde İzlanda-Avrupa yolunu izleyen siklonlar, yol kapalı olduğu için Akdeniz Havzası’nı kullanmaya başlıyorlar. Eh Akdeniz’de de hep siklon olunca biz lodoslanıyoruz.
Eğer aşırı negatiften nötre doğru çıkarsa, yukarıdan inen soğuğun bir kısmının ana parçayla bağlantısı kalmıyor. Böylece o soğuk kütle basınç yerleşimine bağlı olarak serbest biçimde dolaşmaya başlıyor, bize de gelebiliyor, gelmeden eriyebiliyor da…
AO indeksini, bir nevi siklon otobanının nerede bulunduğunu gösteren bir parametre olarak düşünebilirsiniz. Aşırı pozitifse siklonlar çok kuzeyden geçiyor, biz kuruyoruz. Aşırı negatifte de iyice güneye iniyorlar. Nötr civarı olduğunda durum daha karmaşık…
Cevaplar için teşekkür ederim.
Mevcut tahminlere bakarsak bulunduğum coğrafyada bu kış kardan ve soğuktan başımızı kaldıramayacağız anlaşılan…Hele 2010 kışına benzerlikten bahsediliyor ki buraların efsane kışı o sene yaşanmış söylenenlere bakılırsa. ‘Normalden çok ılık geçti’ diye bahsedilen geçen kış bile bir haftalığına da olsa -15’lere inen sıcaklıkları düşününce ‘yandı gülüm keten helva’ demek istiyorum 🙂
Yazdan beri normalin üstünde seyrediyor sıcaklıklarınız. Bana kalırsa bundan sonra da öyle devam eder gibi.
Bakalım, bekleyip göreceğiz. Gelişmelerden haberdar ederim sizleri 🙂
Berlin’de karsız kış oluyor mu hiç?
Aslında Berlin’in kışı, hem sıcaklık ortalamaları hem de yağış miktarı açısından Ankara’nınkine oldukça benziyor. Sene sene ayrıntısıyla bakmadım ama hiç kar yağmayan bir kış Ankara’da nasıl nadiren yaşanıyorsa burada da aynısı geçerlidir diye düşünüyorum.
Bence çok şanslısın, Berlin gibi bir yerde yaşadığın için. 🙂
Orası öyle…Hiç kar yağmasa yine yaşardım ben burada,o derece 🙂
Tahminlerde NAO önümüzdeki 2-3 hafta için pozitif olarak tahmin edilmiş.
Üstelik şu sıralar Azor Yüksek basıncı da yerinde duruyor ve önümüzdeki haftalar daha da etkin olacak gibi görülüyor.
AO tahmini de bayağı pozitif görülüyor.
Tüm bunları benim gözümde Kasım ayının sonunda bir soğuk sisteme ipucu sağlıyor.AO ve NAO’yu 2-3 hafta sonrasını kestirmek için kullanmak doğru mu bilmiyorum ama içimden bir his Kasım’ın ikinci yarısının soğuk geçeceğini söylüyor.
Bence bu kış İstanbul’a kesin kar yağmaz.
Sıcaklık 0 derecenin altına bile inmeyebilir.Totemlere devam.
NAO’nun durumu nedir? Bu kış beklenti hangi yönde?
NAO ve AO genelde paralel gidiyor. Ama tek başına NAO için ne öngörülüyor onu incelemedim.
Ben Havaturka’dan John Snow.. Öncelikle o sitede bizden gıcık kapıp yorumlarımızı engelleyen her kimse kendisine “en içten” sevgilerimi sunuyorum. Yazınızla ilgili olarak da spreyli haritanızla geçen hafta sonu yaşadığımız sistemin sıcaklık ve yağış dağılımındaki benzerliğe dikkat çekmek isterim. Yüksek ihtimalle bu sene maalesef böyle gidecek. Tek teselli Marmara için soğuğun Balkanlardan arada bir kaçak yapacak olması, hürmetler.
Hoş geldiniz. Benzetmenize katılıyorum. Eğer bu Avrasya Kar Örtüsü – AO korelasyonu bu kadar kuvvetliyse 2010 gibi bir kış olur sanırım. Onda da Marmara’ya 1 kere kaçak olmuştu sadece, 23-25 Ocak sistemi olarak… Ama 25 Ocak’taki DEK çok sağlamdı, 850’de -15 dereceyle gelen soğuğu da müthişti. Bakalım, kısmet 🙂 Beni daha çok bu senenin bol yağmurlu geçmesi sevindirir.
25 Ocak 2010’daki o DEK bu blogun açılış yazısıdır ve 72 saat önceden yapıldığı halde gelmiş geçmiş en sağlam tahminlerden biridir. DEK’le tanışmamızı sağlamıştır. Blogda çivilenmeme neden olmuştur. Neredeyse 5 yıl olmuş. Kutlamak lazım.
😀
Geçen sene çocuğa kızak aldım, kayamadı. Bu sene kar eldiveni aldım bakalım ne olacak. Hadi AO hadi Nao yollayın İstanbul’a Sibirya’yı…. Heyecanlanmamak elde değil 🙂
Teşekkürler emeğinize sağlık. Havadelisi kalitesini konuşturmuşsunuz.
😀 Şaka bir yana ne kadar emek verdiğinizi tahmin edebiliyorum, parmaklarınıza sağlık hepinizin. Kasım’daki tahmini de 4 gözle bekliyorum.
http://www.accuweather.com/en/weather-blogs/anderson/updated-computer-model-forecast-through-february-2014/17586203
Onlarda da paint terk varmış bu arada, özür dilerim 🙂
En bol yağışı da Fındıkzade’nin alacağı gözlerden kaçmadı..
Bayağı güldürdün beni 😀 senin de eline sağlık, caps’lere bayıldım 😀
O değil de, bir Ankaralı olarak 2011-2012 kışını özledim. 😦
Orhan Şen’den hodri meydan. Anadolu kardan yıkılacak demiş.Efsane hortlayacak demiş. Barajlar dolacak demiş. Demiş de demiş.
http://www.haberler.com/kis-mevsimi-bu-yil-cok-sert-gececek-6633977-haberi/
Her sene aynı haberler. 😀
Doğru, kısa ve net olsun demiş, iyi demiş.. Korelasyon ve AO endekslerinin Türkiye ile ilişkisini kime kısa ve öz anlatmaya çalışsam beni bu adamın yaşadığı duruma sürüklüyor. 😀
Sen rahat ol. 1000 metredesin, dağdasın resmen. Her türlü alırsın karını.
Öyle olmuyor işte. Yağmadı mı yağmıyor 🙂 Bu arada yazı güzel olmuş emeğinize sağlık Santiago, Havadelisi.
Ufak bir ekleme de benden olsun diyerek incelemeyi biraz daha detaylandırmak istiyorum. Noaa’nın sitesinde 1967-2013 yılları arasında Avrasya’daki ekim ayı kar örtüsündeki anomaliyi gösteren bir grafik buldum ve bunu ortalama Ao değerleriyle karşılaştıracak olursak:
1) Aşırı pozitif anomalinin görüldüğü 1976 senesini takip eden 1977 kışındaki ortalama ao -2 gözüküyor. Şu anki gidişat buna çok benzediği için bu, bizim için iyi bir ölçüt değil malesef.
2) Altmışların sonu ve yetmişlerin başındaki negatif Ao hakimiyetinde geçen dönemde anomali pozitif bir seyir izlemiş.
3) Seksenlerin sonundaki ve doksanların başındaki pozitif Ao hakimiyetinde geçen dönemde ise anomali negatif yönde seyretmiş.
Bu iki durum bu tezi doğrulayan kanıtlardı. Şimdi ise biraz da istisnalara bakalım:
1) 2001 ve 2002 senelerindeki pozitif anomaliye rağmen 2002 ve 2003 yıllarında Ao’nun hafif pozitif çıkması ile güzel iki kış mevsimi geçirdik.
2) 2009 yılında anomalinin hafif negatif gerçekleşmesine rağmen Ao aşırı negatif çıkınca Batı Avrupa ve Doğu Amerika tarihinin en soğuk kışını yaşarken biz ılık bir kışa talim etmek zorunda kaldık. Akdeniz’den yediğimiz lodosun haddi hesabı kalmadı.
3) Son olarak anomalinin pozitif gözüktüğü 1995-2005 arasında ise Ao sürekli negatif çıkmayarak dalgalı bir seyir izlemiş. 2000’den sonraki dönemlerde özellikle çift senelerde Ao’nun hafif pozitif çıkmasıyla güzel kışlar geçirdik.
Sonuç olarak, şu an için şartlar lehimize olmasa da ben umudumu korumak istiyorum. Böyle durumlarda her zaman 2010-2011 kışını hayal ederim. O kış ortalama sıcaklık olarak normallerin üzerindeydi ama güzel kar yağışları da aldığımız bir dönem oldu. Bir Ankaralı olarak 7-8-9 Mart 2011 efsanesini unutamıyorum. Hala dün gibi benim gözümde. Kasım ayındaki veriler önümüzdeki kışın gerçek şartlarını belli etmeye başlayacaktır.
Aşırı hızlı değil mi karın ilerleyişi?!
Evet, zaten çabuk yayılması da önemliymiş takip eden kış için.
Mübarek Rohanlılar gibi geliyor
Emeğinize saglık çok güzel olmuş özellikle son iki haritaya bayıldım 🙂 hocam Antalya’nın doğusuna biraz koyu yeşil alabilir miyiz 🙂
Adam olacak çocuk ekimden belli olur. Demek ki bu yıl da fazla ümitlenmemizi gerektirecek bir durum yok 🙂
Yine havadelisi.com stadartlarında, yüksek kaliteli bir bilgilendirme olmuş. Teşekkür ederiz…
Elinize ve emeğinize sağlık.
Komşu, bizim mahalleyi öyle bir yere koymuşsun ki, mavi desen mavi değil, yeşil desen yeşil değil. Sıkaydın biraz daha mavi sprey bizim buralara 🙂
Florya heyecanın merkezi olacak da o yüzden 🙂
Mavi boya bitti, Kasım’daki nihai tahminde bi güzellik yaparım 🙂