Halk Özeti:

• Kış şimdilik, beklediğimiz gibi, genellikle ılık gidiyor, ama ufukta değişim var.
• Kutup bölgesinde “ani stratosfer ısınması” denen hadisenin gerçekleşeceğine dair güçlü sinyaller var.
• Kutup girdabı (polar vortex) yer değiştirecek, dolayısıyla soğuk havalar daha güney enlemlere inebilecek, ama tarih ve ayrıntılar henüz belirsiz.
• Hem bu hadiseden ötürü, hem de içinde bulunduğumuz Aralık ayına benzeyen eski aralıkların analizinden vardığımız sonuca göre, Ocak ve Şubat ayları Türkiye ve civarında soğuk ataklar bakımından hareketli geçebilir.
• Kış Mart ayını da içine alacak şekilde uzayabilir.

————————————–

Modeller, karcılar için son derece sıkıcı ve bunaltıcı bir durumda. Son verilere göre uzun vadede durum nedir, biraz ona bakalım.

ECMWF uzun vadeli verileri Aralık ayının ikinci yarısı ve Ocak ayında ani stratosfer ısınması vermeye devam ediyor. Vade uzun olduğu için net konuşamasak da, bu ısınma kutupsal girdabı tamamen ortadan kaldırmayacak bir şekilde gerçekleşecek gibi görünüyor, yani bir “yer değiştirme” (displacement) hadisesine benziyor. Aşağıdaki görselde de anlayabileceğiniz gibi, kutupsal girdap (polar vortex) Avrasya’nın kuzeyine yerleşiyor.

Yine son ECMWF uzun vadeli tahmininde gözüken, atmosferin üst seviyelerindeki batı-doğu doğrultulu (zonal) rüzgarların yavaşlayacağı, ancak demetteki (ensemble) çıktıların çoğunluğu negatife inmemiş, yani kutupsal girdabın tamamen ortadan kaybolacağı yönündeki sinyaller zayıf.

Geçmiş 40 yılın verilerini tarayarak yukarıdaki tipte ısınmalara ve yer değiştirmelere benzer 4-5 seneyi bulup onun ortalamalarını aldık. Aşağıdaki görüntüler çıktı. Gerek kutupsal girdabın konumu, gerekse 10 hPa sıcaklık anomalisi haritaları yukarıdakilere bir hayli benzer çıktı.

Geçmiş yıllarda şimdikine benzer bulduğumuz ani stratosfer ısınmalarına detaylı baktığımızda ise karşımıza iki farklı sonuç çıktı. Aşağıdaki görsellerden üsttekinde batı-doğu doğrultulu rüzgarlar negatife meyletmiş ve Sibirya soğukları Avrupa Kıtası’na akmış. Bu yıllar 2006 ve 2012.

Aşağıdaki görselde ise rüzgarların zayıfladığı ancak terse dönmediği iki yıl var. Dikkat çeken sene ise 1992.

Yukarıdaki haritalardan çıkardığımız sonuç, bu şekilde gerçekleşecek ani stratosfer ısınmalarının Türkiye ve etrafında kışın ikinci yarısını soğuk ataklar bakımından hareketli yapacağı (mevsimlik tahminimize de uyan bir çıkarım bu). Ancak detaylar için vadenin biraz daha yaklaşması şart.

Mevcut Aralık ayının gidişatına bakalım. ABD’den Orta Avrupa’ya kadar yerleşmiş bir yüksek basınç ve İzlanda civarlarında derin alçak basınçlar dikkat çekiyor.

Yukarıdaki verileri baz alarak yine geçmiş senelerdeki benzer basınç yerleşimlerini buluyor ve ortalamasını alıyoruz. Aşağıda görebilirsiniz. Şu anki Aralık ayına benzer 4 sene karşımıza çıkıyor. 1994, 1998, 2011 ve 2014 Aralık ayları.

Ancak 10 hPa sıcaklık anomalisine baktığımızda 1999 Ocak ayında 10 hPa ısınması görünmediği için onu eledik ve yola devam ettik. Elde kalan 3 kışın 10 hPa sıcaklık anomalisi haritası aşağıda. Yukarılarda paylaştığımız ECMWF uzun vadeli verileriyle benzerlik gösteriyor.

Bu üç benzer Aralık ayını takip eden Ocak ve Şubat aylarının ortalaması da aşağıdaki görselde. Pozitif NAO ancak İzlanda sistemlerinin rotası İskandinavya-Balkanlar şeklinde. Halk diliyle polar koridor açık 🙂

Yukarıdaki tüm verileri toparlayıp bir özet geçersek;

• Ani stratosfer ısınması bekleniyor,
• Bu ısınma yer değiştirme şeklinde olacak,
• Batı-Doğu doğrultulu rüzgarlar (10 hPa zonal wind) terse dönerse Avrupa’nın tamamını etkileyecek Sibirya sistemleri gelebilir.
• Batı-Doğu doğrultulu rüzgarlar terse dönmez ancak zayıflarsa Balkanlar ve Türkiye civarına kutup ve İzlanda kökenli sistemler inebilir,
• Isınmanın troposfere yani hava olaylarının gerçekleştiği katmanlara tesiri Ocak ayı ortalarından sonraya kalabilir.
• İçinde bulunduğumuz Aralık ayının gidişatına göre Ocak ve Şubat ayları Türkiye civarlarında hareketli geçebilir,
• Kış Mart ayını da içine alacak şekilde uzayabilir.

Önümüzdeki süreçte (vade yaklaştıkça) bir analiz daha yaparız. Sevgilerimizle 🙂