Geleneksel Havadelisi.com Kış Tahmini‘yle tekrar karşınızdayız.
HAYLAYTS (ÖZET VE MÜHİM KISIMLAR)
- 2021 kışı, 2020 kışı da dahil olmak üzere son yıllarda sık sık karşılaştığımız, Avrupa Kıtası içerisinde yerleşmiş Azor Yüksek Basıncı etkisinde geçecektir. Bu yüzden kışın büyük kısmında kuzeyli hava akımlarına maruz kalacağız.
- Türkiye ortalaması temel alındığında son 3 yıldan daha soğuk bir kış geçireceğimizi tahmin ediyoruz. Fakat 2012 veya 2017 gibi çok soğuk bir kış beklemiyoruz: Batı bölgelerde normallere yakın (veya az üzerinde), İç Anadolu’nun doğusu, Doğu Karadeniz, Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da normalin biraz veya epey altında sıcaklıklar muhtemeldir.
- Akdeniz kökenli alçak basınç sistemleri bu sene de pasif kalacağından, kış yağışlarının Trakya, Güney ve Batı Marmara, Ege ve İç Anadolu’nun batısında normallerin altında olacağını tahmin ediyoruz. Bu bölgeler içinde yer alan ve geçen seneyi de normalden kurak geçiren yerlerde iki senenin kuraklığı önümüzdeki yaza sarkıp maalesef ciddi susuzluk sorunu yaşatabilir.
- Uzun süreli yüksek basınç hakimiyeti sebebiyle iç kesimlerde ayaz, don ve sisle de sıkça karşılaşabiliriz.
- Kuzeyden sarkacak soğukların -Karadeniz etkisi ile- kuzey ve doğu bölgelerde yağışa yol açacak olmaları sebebi ile İstanbul’da yağışlar normalleri yakalayabilir, Karadeniz Bölgesi kıyılarında ise aşabilir.
- Zaman zaman Ukrayna üzerinde bloke olacak Azor Yüksek Basıncı, Doğu Akdeniz’e nadiren sokulabilecek olan alçak basınç merkezlerini hapsedeceğinden, Doğu Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu’da yağışların mevsim normallerinin üzerinde gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz.
- Yağışlı sistemler açısından kışın ilk yarısını batı, ikinci yarısını ise doğu bölgelerimiz daha aktif geçirebilir.
- Kar açısından en şanslı bölgeler Samsun’un doğu ilçelerinden itibaren Doğu Karadeniz, İç Anadolu’nun doğusu ve Doğu Anadolu olarak görülüyor. Karadeniz Bölgesi’nin geri kalanı da gayet iyi gözüküyor. İstanbul’un da bu kış yerde örtü yapabilecek en az bir (1) karlı sistem alması olasıdır, bu olasılık geçen kıştan yüksektir. Gelecek sistem(ler) Ukrayna ve Kafkaslar üzerinden sarkacak olan soğuk hava kütlesine bağlı olarak, Karadeniz etkisiyle oluşan (aralıklı/yoğun kar yağdıran tarzda) sistemler olacaktır. Ankara için kar sıklığı ve miktarı yüksek görünmüyor. Seyrek gelecek karlar ve takip eden ayaz ile uzun süreli, ancak kalın olmayan kar örtüsü oluşabilir. İzmirli kar severler içinse bu sene yine umut yok gibi duruyor.
—————–
Yıllardır sağlayageldiğimiz yüksek isabet oranı ve sizlerden gelen olumlu geri dönüşler bizi mutlu etmekle kalmıyor, her sene bir öncekinden daha başarılı tahminler yapmaya da teşvik ediyor.
Yaklaşmakta olan bir kışı anlamak ancak öncesindeki sonbaharı anlamakla mümkündür. Mevsimlik tahmin modellerinin kış yaklaştıkça daha iyi sonuç vermesi de bununla ilgilidir. Biz de yazımıza sonbaharın nasıl geçtiğini irdeleyerek başlayalım.
Küresel ısınmanın etkileri son birkaç senede tüm Dünya’da iyice belirginleşmeye başladı. Biz de Türkiye olarak payımıza düşeni, yaz mevsiminin hem ilkbahara hem sonbahara doğru uzaması, bunun yanında eski yazlara nazaran artan şiddetli hava olayları ve uzun süreli sıcak hava dalgalarıyla alıyoruz. Bu yıl küresel ısınmayla birlikte atmosferik örüntülerin de uzun süre bizi sıcak tarafta bırakmasından ötürü Ekim ayı sonlarına kadar neredeyse 5 ay kesintisiz yaz yaşadık. Bunun sonucunda 2020 yılının Eylül ve Ekim ayları, aşağıdaki görsellerden de görüleceği üzere, MGM tarafından 1971 yılından beri tutulan kayıtlara göre ülke genelinde son 49 yılın ayrı ayrı en sıcak eylül ve ekimi oldu. Bu aşırı sıcaklara yurdun büyük kesiminde kuraklık da eşlik etti.
Rekorlar kırılan sonbahar aylarından ilham alarak, Ekim ayı başlarında bir istatistik çıkarmıştık. Bu istatistiğe göre, normalden çok sıcak geçen Ekim aylarını takip eden kışların neredeyse tamamında (11 kıştan 10 tanesi) sıcaklıklar uzun yıllar ortalamalarının üzerinde geçmiş.
Ancak yukarıdaki istatistiği paylaşırken şunu da eklemekte fayda var, bir kışın normalden sıcak geçmesi, o kış kar yağmayacak, veya hava bazı zamanlar çok soğumayacak anlamına gelmiyor. Örneğin yakın tarihteki 2015 ve 2016 kışları ortalama olarak normalden sıcak geçmesine rağmen, İstanbul da dahil olmak üzere birçok şehirde ciddi kar yağışları görülmüştü.
Gelelim, bize bu kışın nasıl geçeceği hakkında asıl ipuçlarını veren teknik detaylara…
ATMOSFERİK DOLAŞIM ENDEKSLERİ (AO-NAO vb.)
Kuzey Yarımküre kış tahmininde en önemli veri olan NAO, yani Kuzey Atlantik Salınımı’na geçtiğimiz senelerde de değinmiştik. Bu sene de pas geçmeyeceğiz tabii ki. Son yıllarda bu salınımda ciddi bir pozitif ısrarı mevcut. Geçen sene birçok tahminci negatif AO-NAO beklerken biz endekslerde devam eden pozitif ısrarın kırılmayacağını, mevsimlik tahminleri de referans göstererek vurgulamıştık.
Bu pozitif ısrarın mesela yer seviyesi basınç durumuna olan etkisini aşağıda görüyorsunuz. 2011-2020 arasındaki yılların ortalama basıncından 2001-2010 arasınınkini çıkardığımızda şu görüntüyü elde ediyoruz:
Yani son 10 yılda İzlanda civarındaki alçak basınç alanları önceki 10 yıla nazaran çok daha kuvvetli hale gelmiş. Aynı şekilde Azor Yüksek Basıncı da (İspanya’nın batısındaki turuncu bölge) güçlenmiş. Azor ve İzlanda arasındaki basınç farkının bu şekilde ortalama üstü seyretmesine Kuzey Atlantik Salınımı’nın (NAO’nun) pozitif fazı deniyor, ve böyle olunca kutup soğukları Avrupa’ya, özellikle de kuzeyine ve batısına çok daha az sokulabiliyor. Pozitif fazın son 10 senedeki ısrarının sebebi küresel ısınma mı, düşük güneş aktivitesi mi yoksa başka bir şey mi onu net olarak söyleyemiyoruz.
Şimdi mevsimlik tahmin modellerinin önümüzdeki kış için yaptığı yer seviyesi basınç sapması tahminlere bakalım.
Çeşitli kurumların tahminlerinin ortalamasının baz alındığı Multi-System verilerine göre geçtiğimiz birkaç sene gibi önümüzdeki kış da pozitif NAO ile geçecek gibi görünüyor.
Yine Ekim ayı içerisinde yapmış olduğumuz çalışmada, Kasım ayı NAO endeksi ile, takip eden kışın NAO endeksi arasında yüksek bir korelasyon tespit etmiştik. Yani Kasım ayı NAO verisi takip eden kış için iyi bir ipucu…
Aşağıdaki görselde şu ana kadar gerçekleşen ve önümüzdeki 15 günün tahminini içeren NAO endeksi değerini görüyorsunuz. Bu veri ve diğer orta vadeli tahminlere göre Kasım ayı çok büyük bir ihtimalle pozitif NAO ile kapanacak. Buradan da 2021 kışı için pozitif NAO sinyali geliyor.
Son stratosfer verilerine baktığımızda da kutupsal girdabın (polar vortex) kış genelinde kuvvetli olacağını, yani yerinde kalıp hızlıca dönerek güney enlemlere soğuk kaçışına mani olacağını anlayabiliyoruz. Bu da yine pozitif AO-NAO için bir sinyal.
Yukarıdaki verileri toparladığımızda 2021 kışı ortalamasında AO-NAO endekslerinin çok büyük ihtimalle pozitif olacağını söyleyebiliriz.
Peki ne kadar pozitif olacak? İşte asıl mesele burada. Bu endekslerin pozitif olması normal şartlarda ülkemizin soğuk bir kış geçireceğine işaret eder. Ama her zaman değil! Örneğin geçen sene meydana gelen kuvvetli pozitif AO-NAO ve buna bağlı olarak Orta Avrupa’ya çöreklenen Azor Yüksek Basıncı, kuzeyden sarkabilecek çoğu sistemi hızlıca doğuya iterek Orta ve Doğu Karadeniz dışında çoğu bölgemizde kar açısından kötü bir kış geçmesine sebep olmuştu.
Güney enlemlere soğuk kaçaklarının ulaşmasını sağlayan AO yani Arktik Salınım, istatistiksel olarak bu kadar kuvvetli bir değer aldıktan (+2.1) sonraki senelerde genelde düşüş eğilimine girmiş. Yani geçen seneki kadar kuvvetli bir değer alması çok zor. Bunu mevsimlik tahminlerden de görebiliyoruz, özellikle ECMWF AO-NAO tahminlerinde bir hayli başarılı.
Özetle ve sonuç olarak, Havadelisi.com olarak bu kış beklediğimiz AO-NAO değerleri +0.5 ve +1.5 arasındadır.
Bu da zaman zaman ülkemiz de dahil olmak üzere güney enlemlere kuzeyden soğuk hava sarkması için yeterli görünüyor. Yani güzel bir haber. Ancak tabii ki veriler bununla sınırlı değil.
DENİZ SUYU SICAKLIKLARI
10 Kasım 2020 tarihi itibariyle küresel çapta deniz suyu sıcaklıklarının normalden farkını aşağıdaki haritada görebiliyoruz. A ile işaretli olan bölge Ekvatoral Pasifik (ENSO), B ile işaretli olan bölge ise Kuzeydoğu Pasifik.
Yukarıdaki haritada ilk dikkat çeken şey “A” bölgesindeki normalden soğuk sular, “B” bölgesindeki normalden sıcak sular oluyor. Bilmeyenler için hatırlatalım, “A” bölgesinde deniz suyu sıcaklıklarının normalden soğuk olmasına La Nina deniyor. O bölgede su sıcaklıkları normalden fazla olunca da El Nino diye adlandırılıyor. Bunlarla ilgili detaylara buradan ulaşabilirsiniz. Aşağıdaki videoda da animasyon halinde görebilirsiniz.
ECMWF mevsimlik tahminine baktığımızda hali hazırda aktif olan La Nina’nın, kışa doğru etkisini iyice arttıracağını ve kuvvetli hale geleceğini görüyoruz.
Bu hadiselerin (EL Nino ve La Nina) Türkiye’ye doğrudan bir etkisi olmasa da, küresel atmosferik sirkülasyonu etkiledikleri için Türkiye olarak payımıza düşeni dolaylı yoldan da olsa alıyoruz.
La Nina küresel atmosferik sirkülasyonu nasıl etkiliyor peki? Aşağıdaki görselden de görebileceğiniz üzere, Tropikal Pasifik’teki soğuk sular sayesinde kış aylarında jet akımları kuzeye doğru itiliyor ve Kuzey Amerika’nın batısında devasa ve uzun süreli bir yüksek basınç merkezi oluşmasına sebep oluyor.
Bu yüksek basıncın önümüzdeki kış da klasik yerinde etkili olacağı hususunda (aşağıdaki haritada yıldızla işaretlediğimiz yer) tüm mevsimlik tahminler hemfikir durumda.
2021 kışı tahmininde sonuca giderken elimizde pozitif AO-NAO yanı sıra şimdi bir de Kuzeydoğu Pasifik Yüksek Basıncı var. Zaten Pasifik Okyanusu’nun bu bölümünde oluşan yüksek basınç merkezinin çoğunlukla pozitif NAO ile paralel seyrettiğini de arşivlerden görebiliyoruz. Pozitif NAO ile geçen 2015-2020 arasındaki son 6 kışta da bu bölgede yüksek basınç hakimiyeti gözlemlenmiş.
Deniz suyu sıcaklıklarını geçmeden önce, ilk haritada işaretlediğimiz “B” noktasına değinelim. Burada su sıcaklıklarının normalden ciddi oranda yüksek olduğunu görüyoruz demiştik. Bu bölgeyle ilgili kafamızı kurcalayan bir nokta var. Aşağıdaki görselde normalde La Nina kışlarındaki su sıcaklıkları dağılımını ve önümüzdeki kış beklenen su sıcaklıkları dağılımını birlikte görüyorsunuz. Şimdi çokomelli şeyler geliyor…
“B” ile işaretli olan bölgede, standart bir La Nina kışında (Örneğin 2012, 2008 ve 2006) deniz suyu sıcaklıkları normalden soğuk olurken, bu sene o bölgede işler klasik durumun tersine gidiyor. Su sıcaklıkları dağılımının bu seneki La Nina ile benzediği çok fazla sene olmasa da, şu anki duruma en benzer 6 tane Kasım ayını bulup ortalamasını aldık, aşağıdaki harita çıktı ortaya.
Gördüğünüz gibi “B” noktası normalden sıcak. Bununla beraber Orta Atlantik’te Grönland’ın güneyindeki alan da şu andaki su sıcaklıkları dağılımına çok benziyor. Buradan iyi bir ipucu alıyoruz. Yukarıdaki haritayı oluşturduğumuz 6 tane Kasım ayında Avrupa’da basınç dağılımı nasılmış, ve şimdi nasılmış bunu da aşağıda karşılaştıralım.
İki haritada da Batı Avrupa’da alçak basınç hakimiyeti, Batı Rusya civarında ise ciddi bir pozitif anomali, yani yüksek basınç merkezi mevcut. Bizce aralarındaki benzerlik gayet iyi.
Son olarak bu 6 tane benzer Kasım ayını takip eden kışlarda 500 hPa jeopotansiyel yüksekliği nasıl olmuş ona bakalım.
Yukarıdaki görüntüye şaşırdık mı? Hayır… Son birkaç seneyi domine eden Orta Avrupa Yüksek Basıncı karşımıza çıkıyor. Hem de 6 tane (yani fazla) kışı birleştirip bu görüntüyü çıkarmamıza rağmen, korelasyonu çok yüksek bir oranda karşımıza çıkıyor bu görüntü.
Son olarak QBO endeksine bakıp toparlıyoruz..
QBO (Quasi-Biennial Oscillation, Hemen Hemen İki Yıllık Salınım)
Geçtiğimiz senelerdeki tahminlerimizde kullandığımız QBO yani hemen hemen iki yıllık salınıma da bir göz atalım. QBO neydi tekrarlayalım; QBO tropikal stratosferde 28–30 ay civarında bir periyotla gözlemlenen bölgesel rüzgarlardır. Doğulu ve batılı olarak ikiye ayrılırlar. Batılı (pozitif) QBO genellikle pozitif NAO ile, doğulu (negatif) QBO ise ani stratosfer ısınması ve negatif NAO ile ilişkilendiriliyor.
Geçen kış hafif negatif bir değer alan QBO, önümüzdeki kış kuvvetli pozitif bir seyir izleyecek gibi görünüyor.
Son 40 yılı değerlendirdiğimizde, en pozitif değer alan ve en negatif değer alan QBO kışlarını birbirinden çıkardığımızda ise karşımıza çok kuvvetli olmasa da dikkate alınacak şekilde Azor Yüksek Basıncı’nın Orta Avrupa’da konumlanmaya meyilli olduğu görülüyor.
Yukarıdaki tüm verileri toparladığımızda, 2021 kışında Azor Yüksek Basıncı’nın uzantısı olan bir yüksek basınç merkezinin Avrupa Kıtası’nda etkili olacağını söyleyebiliriz. Mevsimlik tahminimizi de bunu baz alıp oluşturuyoruz.
Okuduğunuz için teşekkürler, umarız herkes gönlüne göre bir kış yaşar, soğukçuysanız soğuklar, ılıkçıysanız ılıklar sizinle olsun 🙂
Hava Delisinin Not Defteri 
Hocam Midwest ne olur????
Bu sabah şehrin göbeğinde ölçtüğüm yüzey sıcaklığı ve öğlen şehirin tam merkezinde bir saatlik araba turu sonunda termometrenin gösterdiği asfalta yakın hava sıcaklığı. Sankim Kasım 2011, bu kış hiç bir şey olmasa bile kesin bir şeyler olabilir 🙂
Emeği geçen herkese teşekkürler, umarım gönlümüzce bir kış yaşarız.
İstanbul o kadar büyüdü, o kadar büyüdü ki, artık ne sıcaklık kolay kolay kar değerlerine iner, ne de yağan kar tutar. TEM den Trakyaya doğru seyahat ederken bir ara neredeyse betondan başka hiç birşey görmüyorsunuz. Oysa, oralar daha 20-30 yıl öncesine kadar yemyeşil tarlalardı. Yazık ettiler bu şehre çok yazık.
Isı adası en çok şehrin en çok göbekte kalan aynı zamanda çanak bölgelerinin üstünde ve bu konumlardan, bu konumların güney sahili ile birleştiği yere doğru olan alan için bir negatif etki yapıyor olmalı değil mi? Hatta güney sahillerindeki merkez bölgelerin ısı adası etkisini, Marmara Denizi’nin sıcaklığı ve o bölgelere kuzeyden gelen kütlelerin bazen çok zayıflamış olmasından (yağış anında soğumada yok olmayabilir yağış zayıf olduğundan onu da düşündüm) dolayı nasıl kıyaslayabiliyoruz? Benim aklım bu konuda karışık. Ama tabiki de ısı adası denilen şey yok demiyorum yanlış anlaşılmasın.
Kaleminize sağlık, tahmin için çok teşekkürler. Artık son 10 yıldır ciddi bir şekilde neden + AO ve NAO seyri var gerçekten merak ettim ve neden B noktası kuvvetli La Nina olduğundaki gibi normalden soğuk değil de çok sıcak, gerçekten merak uyandırıcı. Tekrardan emeğiniz için çok teşekkürler, çok güzel-ayakları yere basan bir tahminde bulunmuşsunuz.
Tahmin gerçekleşirse benim konumum için hiç iyi değil. Azor’un fazla doğuda konumlanması, burada kar değerlerinde yağış yakalasak bile onu çok kısa ömürlü yapıyor. Doğal olarak İstanbul kadar Karadeniz etkisinden nasiplenemiyoruz. Kırıntılarla yetinmek zorunda kalıyoruz. Bunun yerine serin (soğuk değil), rüzgarlı ve yağışlı bir kışı tercih ederdim. Gerekirse kar görmeyelim ama hava hareketli olsun.
Üstadlar Elinize Emeğinize sağlık mükemmel olmuş👏👏Bölgem için mutluyum. Beyşehir olarak, King Kong alırız en az 2 tane 😎🙏
Çok fazla teknik bilgisi olmayan benim gibi meraklıların bile anlayacağı bir yazı olmuş. En çok da bunun için teşekkürler.
Doğu karadeniz.. olarak pusuya yattık bekliyoruz❄☃️
Emeğinize, yüreğinize sağlık üstatlar.. Yine alışık olduğumuz tarzda, detaylı, neden sonuç ilişkili ve yine oldukça emek verilmiş bir kış tahmini. Son 3 kıştır, her sezon başında, son gudubet kışı unutturacak bir kış olsun diye diye 4 sene oldu 😉 Bu sefer o sene bu sene olsun be !! Olsun artık diyorum 😉 Sağlıcakla kalınız..
Mükemmel bir çalışma daha. Ozan hocam ve Santiago hocama teşekkürler. Birbirinden bağımsız fakat sonuç olarak birbirini etkileyen birçok veriyi analiz edip yorumlamak herkesin harcı değildir. Ama bizi bitirdiniz hocam maalesef. Tamam kış denilince kar akla geliyor ama Eskişehir’e direkt sis-pus-ayaz kardeşleri yapıştırmışsınız 😀 İnşallah durağan zamanlarda bol bol donan sis görürüz de kar hasretimizi dindiririz yüksek basınçlı günlerde.
Umudum Azor efendinin üzerimize yatmadığı zamanlarda, Fransa taraflarına ara sıra çekilerek tüm ülkeyi etkileyecek en az 1-2 iz bırakan sistem alabilmektir.
Emeğinize sağlık, tahmini görünce Erzurum için o sene bu sene diyorum.
Elinize ve emeğinize sağlık. Artık avrupa içinde Kış tahmini yapmaz zamanı geldi sanki.
Batı bölgelerde kuraklık ihtimali beni korkuttu inşallah ülkemiz için yağışlı bereketli bir kış olur.
Emeğinize sağlık. Bu arada 3 yıldır neredeyse hiç kar yağmayan istanbul için her şey ÇOK olumlu diyebilir miyiz? Bu istatistik bilimsel bir veri içeriyormu bilmiyorum ama 4. seneninde üst üste karsız geçme ihtimali, geçmeme ihtimalinden düşük diyebilir miyiz?
Bence evet diyebiliriz.
Emeklerinize sağlık, detaylı, anlaşılabilir bir çalışma olmuş. 3 yaşındaki Kızıma ilk defa, en az bir kere bile olsa, kar gösterebileceğime dair umutlarım yeşerdi:) Kardan adam da yapabilirsek bonus olur:) Herkese mutlu, huzurlu ve sağlıklı bir kış diliyorum.
Yazıda emeği geçen herkese çok teşekkür ederim. En çok Rizeli El NiNo bu tahmini beğenmiştir. 😀
El NiNo üstadı bu sene La NiNa sevindirecek 😀
Tahminlere hile karışmış , bu yüzden Trakya olarak bu tahmini kabul etmiyorum , Balkanlardaki soğukların sayımında posta ile gönderilen tahminlerin hepsi nedense Trakya’yı kurak ve ılık gösteriyor , bundan önceki sonuçlarda Trakya hep bol karlı olarak gözüküyordu ne oldu da her şey bir anda değişti ? İlerleyen günlerde Gfs modelleri çıktıkça Trakya’nın ne kadar soğuk ve karlı olacağını göreceğiz … 🙂
Şaka bir yana her yıl olduğu gibi yine üzerine çok fazla emek harcanmış , güzel neden sonuç ilişkileri ile gayet bilimsel ve anlaşılır kış tahmini emeği geçenlerin ellerine sağlık , e tabi buradaki tahminler bu kadar tutarlı olunca bir Trakyalı kar sever olarak maalesef haritadaki turuncu bölgede olmak üzdü ancak her zaman olduğu gibi atmosfer sürprizlere açık , önümüz artık kış , o ihtimali beklemek bile güzel , umarım herkes gönlüne göre hayal ettiği günleri bu kış görebilir 🙂
Emeğinize, elinize, yüreğinize ve çokomelinize sağlık. Harika bir sezonumuz olsun hepimizin. Sağlıcakla kalınız.