Bu görüntünün kar yüzünden oluştuğu sanılıyor. Siz hiç hakemin kafasından seken kar gördünüz mü?
Güntekin Onay da anlatıyor “ben çok şahit oldum karla kaplı zeminde maçın tamamlandığına” filan diyor… Güntekin’ciğim, pozisyonu bir kez daha oynatırsan göreceksin ki bu kar değil…
Peki ne?
Bugün yazmıştım, tekrarlayayım.
Aşırı soğumuş ama donmamış suyun, düşmekte olan kar tanelerinin üzerinde donmasıyla oluşan “kuzudişi” yağışıdır bu. Graupel, kar peleti, hafif dolu da denir. İstanbul’da, denizin henüz tam soğuyamadığı ve bol su buharı ürettiği sonbahar sonu / kış başındaki sağanakların karakter oyuncusudur. Başroldeki gökgürültülü kar yağışına eşlik eder, bazen ondan böyle rol çalar.
Kara, buzdan bir kılıf yaptığınızı düşünün, hah, kuzudişi işte öyle bir şey.
Hava Delisinin Not Defteri 
Bulgur kelimesi graupel’i ifade etmek için doğru bir kelime değil bence. Bulgur daha çok “kar grenini” ifade etmek için kullanılır, kar greninin İngilizcesi de “snow grain(s)” olarak geçer. “Grain” de tahıldır.
Graupel yuvarlaktır, top toptur, kar greni aynen de bulgura benzer. Halk dilinde graupele kuzu dişi derler, kar grenine de bulgur…
Bu arada graupelin çevirisi MGM’de 87 numaralı hadisede “kar paleti” olarak geçiyor. Melik Ahmet Taştan ile bu konuda çeviride hata olduğu olduğu konusunda mutabıkız.
Amerikan İngilizcesinde graupel “sleet” ve “snow pellet” olarak iki kelimede karşılanıyor. Ancak “sleet” İngiliz İngilizcesinde (daha doğrusu Commonwealth ülkelerde) “sulusepken”i yani “karla karışık yağmur”u karşılıyor . Amerikalılar ise karla karışık yağmura “rain mixed snow” diyor direkt ya da “wintry mix” diyorlar.
Amerikan İngilizcesinden çeviri yapılırken snow pellet, Türkçeye absürd biçimde kar paleti olarak çevrilmiş. Pellet kelimesi İngilizcede küçük parçaların örneğin talaşın sıkıştırılarak küçük küpler ya da küreler halinde yoğunlaştırılması ile oluşan cisimlere deniyor. Graupel de kara göre daha ağır ve yoğun o yüzden pellet diyorlar. Pellet Latince “pilotta”dan geliyor.
Hatta Türkçede de pellet kelimesi var, talaş tozları sıkıştırılarak “Aferin” ilacının hapları gibi şekillerde yakıt olarak kullanılıyor, ona pelet deniyor. Ama palet diye çevirmişler onu, palet hiçbir şekilde graupeli fiziksel olarak tarif eden bir kelime değil.
Pellet tanımı bu
http://www.thefreedictionary.com/pellet
Palet İngiizcede iki l harfli bununla karıştırılmış MGM çevirisinde
http://www.thefreedictionary.com/pallet
Bilgiler için teşekkürler.
1) Graupel’in Türkçe’deki karşılığının ‘kuzu dişi’ olduğu konusunda bu denli bir ‘halk konsensüsü’ bulunsaydı, sanırım TV’leri başındaki milyonlar ve memleketin en kültürlü spor spikerlerinden Güntekin Onay ısrarla ‘maçın kardan dolayı ertelendiğini’ söylemezdi. Sanki gayet iyi bilinen bir hadiseyi yanlış aktarıyor ve isimlendiriyormuşum gibi tavır almanın bir manası yok sanırım.
2) Graupel’in nasıl isimlendirilmesi gerektiği konusunda söylediklerine kısmen katılmakla birlikte, bu senin ‘yanlış’ bulduğun çevirinin hem bir kısım halk arasında hem de öteki akademisyenler tarafından daha önce de kullanılmakta olduğunu hatırlatırım. Örneğin Prof. Oğuz Erol’un genel klimatoloji kitabında graupel’e bulgur dendiği söyleniyor (blog yorumcularından biri söyledi, kitap bende yok o yüzden teyit edemiyorum). Benim dedem de “bulgur” diyordu, o da halktan birisiydi, monşer değildi 🙂
Bence önemli olan meteorolojik hadisenin doğru tanımlanmasıdır. İsimlendirme ikincil öneme sahiptir. Tabii ki, eğer isimlendirme bir hadiseyi başka hadiselerle karıştırmamıza yol açıyorsa gözden geçirilmelidir…
Gavurun(Seçtiğimiz sözcüklere dikkat edelim lütfen!) Yabancıların nasıl isimlendirdiğinden bize ne? Bu yağış bulgura benziyor mu? Evet benziyor. Yıllarca bu benzerliğinden dolayı halk ona bulgur dedi. Kim ne isim koyarsa koysun ben ona bulgur demeye devam edeceğim, diğer kavramlar kafa karıştırmaktan başka bir işe yaramıyor 🙂Bazı şehirlerde “kuzu dişi yağıyor” da derler.
BBC Istanbul muhabiri , Galatasaray Juventus maçındaki kar yapışı ile ilgili olarak aşağıdaki yorumu yapmış, DEK’e gönderme yapmış.
Analysis
The average temperature in Istanbul is around 10 degrees Celsius in December, but the city is no stranger to snow over the winter months when there might be around 10 days with snow falling. Over the last couple of days the temperature has been below average due to a very cold north-easterly wind coming from Russia. During Tuesday, this cold wind picked up a lot of moisture from the Black Sea and as a result produced a snow storm through Istanbul.
http://kralspor.ensonhaber.com/sedat-dogan-ziplayan-kar-yagiyordu-2013-12-11.html
“Galatasaray Spor Kulübü Yönetim Kurulu üyesi Sedat Doğan, kar yağışı nedeniyle ertelenen Galatasaray – Juventus maçı hakkında NTV Spor’a açıklamalarda bulundu.
KAR DÜŞTÜĞÜ YERDE KALIR BU KAR ZIPLIYORDU
Doğan yaptığı açıklamada, “Çalışmalar çok hızlı ilerliyor. Çok ciddi bir şekilde çalışıyoruz. Dün gece formaların tümü kirlendi. Dün gece önemli bir kuru temizleme fabrikasını açtırdık ve bunları temizlettirdik. Kar düştüğü zaman yerde kalır ama burada kar zıplıyordu. Kardan çok buz yağıyordu. Hakemin de en önemli sebebi buydu….”
Gel UEFA şu maçı İzmir’de oynat DEK, graupel falan sakat işler, kumar gibi,maç yine ertelenebilir…ama Portekizli hakem İzmir’in iliklere işleyen poyrazına maruz kalırsa havaalanından direkt Portekiz’e kaçar benden söylemesi…
Bünyamin Sürmeli demiş ki “O nedenle hemen erimeyip zemini kapladı” Ben burada nedeni göremedim açıkçası. Açıklayayım:
Yüzey alanı arttıkça konvektif ısı transferi artar. Küresel bir cisim aynı hacimdeki diğer şekillere göre daha düşük yüzey alanına sahip olduğu için bu yuvarlak taneler(dolu olur, graupel olur) etraftan daha az ısı transferine mağruz kalacaklarından dolayı yüzey alanı çok daha fazla olan kar tanelerine göre daha yavaş erirler.
Brezilyalılar bilmiş graupel olduğunu:
Bir tane medyatik meteorolog da çıkıp anlatamadı bizden. Yazıklar olsun.
Arena’nın 8 dakikalık evrimi…
Kar nedeniyle çok olmuştur fakat “Graupel” nedeniyle iptal olan ilk maç bu olsa gerek.
Hocam, graupel değil sulusepkendir o !
Graupelin diğer adı zaten. Suku sepken ama hepsi değil bir kısmı. Kar içinde buz filan. Amaan ne diyom ben. Çıkıp havayı koklayım da beynime oksijen gitsin biraz.
Eksiyi Bünyamin Bey basmıştır 🙂