Bir Erdem Erdoğan (Santiago) analizidir.
———–

Halk Özeti:

• Ani Stratosfer Isınması’nın (Sudden Stratospheric Warming, SSW), Türkiye’ye soğuk hava ve yağış getiren türü gerçekleşecek gibi görünüyor.
• Kışın geri kalanında ve Mart’ta, süremiz daralsa da, birçok bölgede kar ihtimali devam ediyor.
• Bu, kuraklığı en azından bir miktar bertaraf edebilir.
  ——————-

Çok kurak geçen sonbaharın ardından, 2022-2023 kışı da şu ana kadar tarihin en kurak ve sıcaklarından birisi olarak ilerliyor. Karı bırakın yağmur bile yağmıyor. Neyse ki artık işler değişiyor. İnceleyelim.

Her kış görülmese bile zaman zaman gerçekleşen ani stratosfer ısınması (sudden stratospheric warming, SSW) kışın gidişatını bir anda değiştirebilmektedir. Geçmiş senelerdeki yazılarımızda buna sıkça değinmiştik. Ani stratosfer ısınmalarını majör/minör ve split/displacement şeklinde ayırabiliyoruz. Kesin konuşamasak da, geçmiş yıllardaki verileri incelediğimizde ülkemizin yağış ve soğuk hava olarak en çok faydalandığı ani stratosfer ısınmalarının minör ve displacement olanlar (kutupsal girdabın yer değiştirmesi) olduğunu söyleyebiliriz.

Aşağıda 1 Aralık 2022 – 18 Ocak 2023 arasındaki 10 hPa jeopotansiyel yükseklik anomalisi haritası var. Kutupsal girdabın Grönland – Kanada arasına konumlandığını ve normalden kuvvetli olduğunu görebiliyoruz. Bu yüzden dünya genelinde güney enlemlere pek fazla soğuk akışı olmadığını söyleyebiliriz.

Ancak artık işler değişiyor. İmdada ani stratosfer ısınması yetişiyor ve berbat gidişat son buluyor.

20 Ocak 00Z EPS (ECMWF) çalıştırmasına ait 10 hPa Jeopotansiyel yükseklik ve sıcaklık anomali haritasını aşağıda görebiliyoruz. Bu görseli yorumlarsak; Sibirya’da meydana gelen ani stratosfer ısınması görünüşe göre minör bir ısınma ve kutupsal girdabı tamamen yok etmiyor, ancak yerini değiştiriyor. Evet bu bir displacement hadisesi ve aşağıdaki görüntüye göre kutupsal girdap kış başında yer aldığı Kanada civarından İskandinavya’ya doğru kayıyor.

Peki geçmişte bu şekilde bir ısınma hangi yıllarda olmuş ve bizi nasıl etkilemiş buna bir bakalım.

Aşağıda son 20 senenin (2022-2003) 20 Ocak – 5 Şubat arasındaki 10 hPa Jeopotansiyel Anomalilerini derledik.

Geçmiş seneleri tek tek incelediğimizde mevcut gidişata en benzer yıllar 2012 ve 2004 ani stratosfer ısınmaları olarak görülüyor. Bu yıllarda da kutupsal girdapta bir displacement yani yer değiştirme hadisesi olmuştu. Bu kışlarda da Şubat hatta Mart aylarında güzel sistemler geldiğini hepimiz hatırlıyoruz.

Son olarak ECMWF uzun vadeli çalıştırmasındaki 10 hPa rüzgarlarına baktığımızda kutupsal girdabın tamamen dağılmayacağını, ancak çevreleyen rüzgarların hızında ciddi bir azalma olacağını da söyleyebiliriz. Bu da güney enlemlere ve bizim bulunduğumuz tarafa doğru soğuk akışı demek.

Özetlersek;

1. Ani stratosfer ısınması geliyor (minör / displacement).
   
2. Bu ısınma Türkiye’nin işine yarayacak gibi görünüyor.
   
3. Kuraklık büyük ihtimalle bertaraf ediliyor. (Modellere yansımaya başladı).
   
4. Her ne kadar az süre kalsa da kışın geri kalanında, hatta Mart ayı için de karlı sistemler için umudumuz devam ediyor.