Kılıç rumuzlu bir hava delisi, CNNTürk forumunda, yaptığı nefis gözlemin açıklamasını aramış, önce okuyalım:
“Balıkesir ve Bursa’da yağışlar kuzeye çıkıyor çıkıyor, Marmara Denizi’ni gördü mü yönünü doğuya çeviriyor…. ve İstanbul Kocaeli Gebze gibi denizin kuzeyindeki yerler yağış alamıyor, peki soruyorum yazın yağan bu tarz yağmurlar neden denizi körfezi görünce zayıflıyor ya da buhar oluyor? Oysa Bursa’nın Balıkesir’in içleri gayet güzel yağmur alıyor, denizi olan yerlerde daha fazla yağmur yağması gerekmiyor mu, buna rağmen neden deniz kıyısında yağmur yağmazken Bursa’nın denizden uzak yerlerine yağıyor?”
İlkbahar, ilginç bir geçiş mevsimidir. Kara yüzeyleri ve bu yüzeylerin hemen üzerindeki hava katmanları dimdik gelen güneş ışınlarının altında çabucak ısınır. Fakat kış boyunca soğumuş olan denizleri ısıtmak kolay iş değildir. Bir gram suyun sıcaklığını 1 derece arttırmak için gereken ısı enerjisi miktarı, bir gram havayı 1 derece daha sıcak yapmak için gerekenin yaklaşık 4 katıdır.
Bu neden önemli? Şundan: İlkbaharda kara yüzeylerinin hızlı ısınması sonucu, yüzeyin hemen üzerindeki hava katmanı genleşerek yükselir. Yükselen sıcak havanın henüz ısınmasını tamamlayamamış olan üst seviyelerdeki serin havayla karşılaşması sonucu, kararsızlık yağışları oluşur. (Yani üst seviyeler henüz ne yapacağına karar verememiştir, Haziran’ın ortasından itibaren orası da ısınmaya karar verir ve yağışlar Anadolu’nun çoğu yerinde kesilir.) Denizi olan yerlerde ise, yüzeydeki ısınmayı, halen serin olan deniz kısmen engeller. Alt seviyelerde dahi yeterince ısınamayan hava yükselemez, ve böylece kararsızlık yağışı oluşmaz.
Bütün bunlardan dolayıdır ki, Kılıç’ın hatırlattığı denize yakın yerde daha çok yağış olur kuralı ilkbaharda geçersizdir. Sağanaklar denizi gördü mü, hakikaten çoğu zaman zayıflar, bazen buhar olur:
Blogumun müdavimlerinden Çihiro‘nun bulduğu aşağıdaki fotoğraf olayı gayet güzel yansıtıyor. Büyük olasılıkla orta enlemlerde, ilkbaharda çekilmiş. Denizin üzerinde bir halt olmadığı halde adaların üzerinden dikine bulutlar fışkırmış.
Sonbahar gelince her şey tersine döner. Bütün yaz ısınan denizi soğutmak kolay olmaz. Kararsızlık yağışları bu sefer denizin üzerinde oluşur, deniz ne kadar sıcaksa yağış da o kadar şiddetli olur. Geçen yıl Eylül’de İstanbul’da gerçekleşen sel buna çok iyi bir örnektir. Onu da buradan okuyabilirsiniz.
En yağışlı mevsimin Karadeniz’de neden sonbahar, İç Anadolu’da neden ilkbahar olduğunu soran olursa, sanırım artık anlatabilirsiniz. Yüzümü kara çıkarmayın.
Hava Delisinin Not Defteri 
09.06.2014 radar verisi.Yazıya daha fazla açıklık getirir.
“Yükselen sıcak havanın henüz ısınmasını tamamlayamamış olan üst seviyelerdeki serin havayla karşılaşması sonucu, kararsızlık yağışları oluşur. (Yani üst seviyeler henüz ne yapacağına karar verememiştir, Haziran’ın ortasından itibaren orası da ısınmaya karar verir ve yağışlar Anadolu’nun çoğu yerinde kesilir.)”
Parantez içindeki cümlende bir yanlışlık yok mu? Yağışların kesilmesinin nedeni üst seviyelerin de ısınması mı yoksa Basra Alçak Basıncı mı? Örneğin Ekvator çizgisi. Yılın her günü Güneş ışınları dike çok yakın bir şekilde vuruyor. Hep sıcak. Aynı zamanda hep yağışlı. Ekvator çizgisinin üst seviyelerinin bizden daha hızlı ısınıp yağışın kesilmesi gerekmez mi? Neden neden? 🙂
Alçalıcı hareketleri es geçme.
Ayrıntılı cevap veremiyorum şu an, bu yazıyı da tekrar oku tekrar tartışalım… 🙂
Ben beklerim sorun değil 🙂 O yazındaki “Türkiye’deki yaz musonunu kuru yapan, ısınan nemli havanın yeterince yükselememesine yol açan bu alçalıcı hareket.” cümlesi ile “…Haziran’ın ortasından itibaren orası da (üst seviyeler) ısınmaya karar verir ve yağışlar Anadolu’nun çoğu yerinde kesilir.” cümlesi bence çelişiyor. Diyelim ki Basra’nın alçalıcı hareketleri yok oldu ya da zayıfladı (Temmuz 2009). Bu durumda Haziran’ın ortasından itibaren üst seviyeler ısınmaya karar verir ama yağışlar Anadolu’nun çoğu yerinde kesilmez. Öyle değil mi? Demek ki yazın yağışın kesilmesinin üst seviyelerin ısınması ile bir alakası yokmuş. Biraz alime akıl verir gibi konuştum ama kusura bakma 🙂 Yine son sözü sen söyleyeceksin 🙂
Aşkolsun alim filan yok aramızda hep beraber anlamaya çalışıyoruz 🙂 Yazın bizim enlemlerde olan biten hadiseler (alçalıcı hareketler, Basra alçağı vb.) üst seviyelerden soğuk havanın sokulmasını da engelliyor aslında. Yani olan olay tek, ama farklı şekillerde de ifade edilebilir bana kalırsa. Yine de ifadede yanlış anlaşılabilecek bir şey olduğunu düşünüyorsan değiştirelim. Bu arada pek ilgilenemiyorum blogla dikkat ettiysen, bir süre böyle olacak.
Dikkat etmez miyim 🙂 İfade doğru ama Basra’dan bahsetmeyince eksik kalıyor. İnsanın aklına “Ee Ekvator her gün sıcak ama yağışlı. Orada üst seviyeler ısınmıyor mu?” gibi sorular geliyor. Yazının bir yerlerine Basra’yı da sıkıştırmak gerekir ya da böyle yorumlarda da durabilir. Fark etmez.
Bahar aylarinda ayni sekilde, Istanbul un denizden uzak kesimlerinde daha fazla yağış görülüyor. Ornegin 21.05.2010 da İstanbul da en fazla yağış Samandraya düştü. Istanbul un kiyi semtlerinde kararsızlık yağışı olmuyor denebilir. Fakat , cephesel yağışlarda ters bir sekilde kıyı semtlerde daha etkili oluyor.
Aynen öyle.
Güzel bir konu ama her zaman geçerli olamaz, bence ab alanının merkezi tayin eder şu an balıkesir’e her an yağmur başlayabilir.
Umut arkadaşım, yorumun için sağol. “Her zaman bu geçerlidir” dememişim dikkat edersen, “baharda genelde böyle olur” demişim. Yağış getiren bir alçak basınç alanı varsa durum tabii ki farklıdır, bugün olduğu gibi. Yazdıklarımı daha dikkatli okursan bence daha nitelikli bir tartışma ortamı sağlanır. Teşekkürler.
Mükemmel bir değerlendirme…
flashearth.com adresinde güncel uydu fotoğraflarını birleşmiş halde bulabilir ve bu ilginç olayı oradan da görebilirsiniz. daha dün amazon ormanlarının üstündeki bulutlara bakıyordum. bir göl ve üzerinde tek bir bulut yok fakat ormanın diğer yerleri bembeyaz bulutlarla kaplı. gerçekten çok ilginç.
haziranın ortasında kesilir demişsiniz hocam. bu sene henüz başlamadı bile bu olay. gerçi şu iki gündür (‘atış serbest’te de belirttiğiniz gibi) yağışlar başladı. hava serinleyince artık öğleden sonraları bulutlanıp hafif yağış bırakıyor.
bir de şu var.2009 senesinde temmuz ayının ilk yarısı konya kümülonimbuslardan geçilmiyordu.üst seviye ne hikmetse tam ısınmamıştı galiba. hatta dmi’nin temmuz 2009 raporunda konya’nın temmuz ayı yağışının normalinden yüzde 1000 küsür arttığı yazıyordu.
Amazon gözlemi süper.
2009 bu bakımdan çok ilginç bir seneydi, takip etmiştim. Anadolu platosundaki yaz yağmurlarının üst seviyelerdeki soğuk kadar yaz musonuyla da ilgisi var (Basra alçağı yaz musonunun bir uzantısıdır). Muson (bir bakıma Basra) alçağı ne kadar kuvvetliyse, Muson bölgelerindeki yükselici hava hareketleri de o kadar fazla oluyor (alçak basınç -> ısınan hava genleşir -> yükselici hareket.) Bunun dengelenmesi için bizim üzerimizdeki alçalıcı hava hareketlerinin de o kadar fazla olması lazım. Alçalıcı hareket fazla olunca da yağış olmuyor tabii bizde yazın, çünkü ısınan hava fazla yükselemiyor. 2009 yazı ise, Muson indeksinin son 60 yılın en dip noktasını gördüğü yazdı. Yani muson zayıftı -> Basra zayıftı -> Anadolu’da alçalıcı hareketler zayıftı, dikine gelişen kümülonimbüslerin oluşması için bütün şartlar uygundu.
Muson indeksini buradan takip edebilirsiniz. Sağ sütuna da linkini vereceğim.
eh o dip noktadan hiç çıkmasa memnun oluruz 😀 bir de ITCZ olayı var. onun bununla bir ilgisi var mı? yani ITCZ çizgisi anadolu üzerine mi konmuştu o yaz?
Yok, ITCZ tropiklerde, bize çoook uzak… Karmaşık bir konu, ilerleyen zamanlarda sabit sayfalar yapacağım, bunlarla ilgili kısa dersler olacak. Şimdilik ITCZ’nin bize çok uzak olduğunu bilmek yeter.
Bu benim aşırı yağış olacak deyip yanılmamın sebebi oldu…ama son birkaç yıldır yanlış hatırlamıyorsam mevsim normalleri üstünde sıcaklıklar ve altında yağışlar oldu (2009 eylül hariç)…
2009 ve 2010 yağış bakımından mevsim normallerinde hatta birçok yerde üstünde oldu diye biliyorum… DMİ’nin 2009 raporu burada.
gayet net ve güzel bir açıklama olmuş.teşekkürler…(havaturkadan sökeli serdar)