Kışın nasıl olacağıyla ilgili son sözü, her zaman olduğu gibi, Havadelisi.com Mevsimlik Analiz Departman Müdürü Erdem Erdoğan (Santiago) söylüyor… Bana sadece ufak ekleme ve yorumlar yapmak kaldı. Unutmayın: Mevsimlik tahmin, sizin evin oraya ne kadar kar yağacağını söylemez. Sadece kışın genel karakteri hakkında bilgi verir. Çok soğuk ve az karlı kışlar olduğu gibi, inişli çıkışlı sıcaklıklarla (normal) giden ama bol karlı kışlar da vardır. Öte yandan, tabii ki normalden soğuk kışlarda kar yağma olasılığı daha yüksektir. – Havadelisi
—————————————-

Öncelikle, “özet geç” diyenler için hap bilgi ve tahminden satır başları:

1- Bu kışın ortalama sıcaklıklarını (yani Aralık-Ocak-Şubat ortalamasını), tüm ülkede mevsim normallerinin altında bekliyoruz…

2- Yağışların yurdun kuzey ve doğusunda mevsim normallerinde, kuzeydoğusunda normallerin üzerinde, geri kalan bölgelerde normallerin biraz altında olmasını öngörüyoruz… Trakya’da ve Ege’de normalin epey altına düşen yerler de olabilir…

3- Kar yağışı bakımından en şanslı yer…

…Doğu Karadeniz gibi gözüküyor, burayı sırasıyla Orta ve Batı Karadeniz, Doğu ve Güneydoğu Anadolu, Marmara ve İç Anadolu takip ediyor…

4- Bu sene hava sıcaklıkları geçen seneki kadar inişli çıkışlı seyretmeyecek, uzun süreli durgun ve sakin havalar görülebilecek. Soğuk dönemler de geçen seneye göre daha uzun olacak…

5- Hakim rüzgar yönü genellikle kuzeyli olacak, sisli ve puslu gün sayısı normalden biraz daha fazla olacak…

6- İç ve doğu bölgelerde geçen seneye göre ciddi soğuma olacak, kışı kış gibi, günlerce sıfır derecelerin üzerine çıkamadan yaşayan yerler bol olacak…

7- Doğalgaz faturaları geçen seneye göre büyük ihtimalle daha kabarık olacak.

—————————-

Uzun zamandır beklenen mevsimlik tahminimizin yöntem ve ayrıntılarını anlatmaya başlamadan önce, bu sene neden bu kadar geç kaldığımızı birkaç cümle ile özetleyeyim.

Öncelikle, Ekim ayının başındaki tahminimizde, herkesten önce kış için kabataslak bir öngörüde bulunmuştuk zaten. Ayrıca, Havadelisi.com’da yazan tüm arkadaşlar işinde gücünde ya da okulunda olan gönüllü kişilerdir, bu işi para karşılığı yapıyor da değiliz. Zaman zaman bizim de yoğun veya moralsiz olduğumuz, hatta hastalıklarla boğuştuğumuz olabiliyor, bu yüzden bu seneki gecikmeyi anlayışla karşılamanızı rica eder, teşekkür ederiz.

Tekrar hatırlamamız gerekirse; bir kış tahmini yapmak için bize gereken malzeme öncelikli olarak AO ve NAO endeksleridir. Bu iki birbiriyle uyum içerisindeki endeksi tahmin edebilirseniz pastayı zaten yapmış oluyorsunuz, geriye sadece süslemeleri ve çileği koymak kalıyor.

AO endeksi ile başlayalım; geçen seneki kış tahminimizde AO endeksini tespit etmek için Ekim Ayı Avrasya Kar Örtüsü Anomalisi verilerini kullanmıştık. Ekim ayında Avrasya kara kütlesinde normalden geniş bir kar örtüsünün var olmasının, güneş ışınlarını uzaya geri yansıtarak radyatif soğumaya, bunun da Sibirya’da termik bir yüksek basıncın güçlenerek jet akımlarının rotasını değiştirmesine, güney enlemleri dondurucu soğuklardan koruyan kutup girdabının zayıflamasına ve soğukların rahatça güney enlemlere ulaşmasına yol açtığı biliniyor. 2012 Ekim ayında Avrasya’da son 36 yılın en fazla kar örtüsü saptanmıştı, hatta kar örtüsü ne kadar fazla olursa endeksin de buna aşırı negatif faz olarak tepki verdiğini de tespit edip “Kış sonuna doğru daha da güçlenecek olan negatif AO” tahmini yapmıştık. “Kış sonuna doğru” kısmını yazarken de, QBO endeksi verilerini değerlendirmiştik. 2013 kışının sonlarına doğru negatiften nötre doğru çıkmasını öngördüğümüz QBO endeksinin bu tip durumlarda kutup girdabını zayıflattığı, kutup bölgesinde ani stratosfer ısınmasına ve dolayısıyla aşırı negatif AO durumuna yol açtığı da biliniyor.

Yukarıdaki tabloda da görüleceği üzere, Avrasya Kar Örtüsü ve QBO yöntemlerini kullanarak endeksi doğru tespit edebilmişiz. O zaman bu seneki tahminimize de bu yöntemlerle başlayabiliriz.

2013 yılının 44. Haftası itibariyle (28 Ekim – 3 Kasım) Avrasya’daki kar örtüsü anomalisi, 1966–2012 yılları arasındaki ortalamalardan 0,7 milyon kilometrekare daha az ölçülmüş.

Yani bu sene ile geçen sene arasında kar örtüsü arasında ciddi bir fark var, geçen sene normalden oldukça fazla olan kar örtüsü bu sene normallerin hafif altına inmiş.

Şimdi, geçen senenin aksine, Avrasya’da normalden az kar örtüsü olan yılların anomali değerlerini ve negatif kar örtüsünün takip eden kıştaki AO endeksi ile olan bağlantısını inceleyelim.

Yukarıdaki tabloda dikkat çeken unsurları sıralarsak;

* Aşırı negatif kar örtüsü ile aşırı pozitif AO arasında sağlam bir korelasyon olduğunu görüyoruz. 47 yıllık verilere göre kar örtüsünün en az görüldüğü 1988 ve 1992 yılları ile tablodaki en pozitif AO değerleri çakışıyor.

* Avrasya’da negatif kar örtüsü görülen 26 yıl boyunca sadece 1 kez, 1979 yılında aşırı negatif AO görülmüş.

* Bu sene gibi nötre yakın olan fakat negatif kar örtüsü görülen diğer 6 yılda hem pozitif hem de negatif AO görülmüş.

Yukarıda sıraladığımız maddelere göre, bu sene Avrasya Kar Örtüsü bize geçen seneki gibi AO endeksinin negatif mi pozitif mi olacağı bilgisini veremiyor, fakat şunu söylersek de yanlış olmaz, endeksin aşırı uçlarda gezmesi de çok düşük bir ihtimal. Tarihsel olarak da Kasım ayında görülen aşırı pozitif AO sonrası hiçbir kış aşırı pozitif AO değeri görülmemiş.

QBO endeksi ile AO-NAO yolculuğumuza devam edelim. “Hemen hemen iki yıllık” salınım, yani QBO, tropikal stratosferde 28–30 ay civarında bir periyotla gözlemlenen bölgesel rüzgârlardır. Doğulu ve batılı olarak ikiye ayrılırlar.

Geçen seneki tespitlerimizde, hava delilerinin uğurlu saydığı çift yıllara denk gelen negatiften pozitife olan QBO faz değişiminin geçen yıl itibariyle değiştiği, bundan böyle çift sayılı kışların (2002-2004-2006-2008-2012) değil de tek sayılı kışların daha karlı ve soğuk olabileceği hipotezini ortaya atmıştık. Bu bilimsel bir veri olmasa da, bu sene için aşırı soğuk ve efsane kar bekleyenler için moral bozucu olabilir. Neyse, şimdi bilimsel olarak devam edelim.

Hâlihazırda batılı yani pozitif fazda yer alan QBO endeksinin önümüzdeki aylarda nasıl bir seyir izleyeceğini tam bilemesek de, geçen seneki gibi benzer yıllar ile karşılaştırarak bir sonuca varmaya çalışalım.

Yukarıdaki tabloda görüleceği üzere, şu anki gidişat ile çok benzer olan yılları bir diyagram üzerinde karşılaştırdığımızda, endeksin büyük bir ihtimalle kış boyunca pozitif fazda kalacağını söyleyebiliriz. Peki, pozitif fazda seyreden QBO neye işaret ediyor? Şimdi de buna bakalım.

Aşağıdaki grafikte QBO endeksinin 500 milibar jeopotansiyel yüksekliği ile olan bağlantısını görebilirsiniz. Bu ikili arasında çok yüksek bir korelasyon olmasa da, QBO endeksinin 500 milibar jeopotansiyel yüksekliği ile Azor civarında doğru orantılı olduğunu, Kuzey Kutup ve Grönland bölgesinde ise ters orantılı olduğunu görebiliyoruz.

Yani, QBO ne kadar pozitif olursa Azor ile İzlanda arasındaki basınç farkı da bir o kadar fazla oluyor, bu da bize pozitif NAO ve AO için bir sinyal veriyor. Buradan ilk ipucunu kapıyoruz. Şimdi daha başka verileri de inceleyelim.

Atlantik Okyanusu su sıcaklıkları dağılımını incelediğimizde, orta enlemlerde (ABD güney doğusundan İngiltere civarlarına kadar) normalden serin sular, Grönland ve Arktik civarında ise normalden sıcak sular görülüyorsa bu durum “Positive Atlantic Tripole” ya da Türkçeleştirirsek Pozitif Atlantik Üçkutbu olarak nitelendiriliyor. Bunun tersi olduğunda ise Negatif Atlantik Üçkutbu deniliyor. Aşağıdaki haritalarda ne demek istediğimizi görebilirsiniz.

Pozitif Atlantik Üçkutbu birçok kaynakta negatif NAO endeksi ile ilişkilendirilirken, Negatif Atlantik Üçkutbu ise pozitif NAO endeksi ile ilişkilendiriliyor. Bununla ilgili detayları internette yabancı dildeki kaynaklardan öğrenebilirsiniz.

Buradaki animasyonda da Pozitif ve Negatif Atlantik Üçkutupları’na ait geçmiş yıllardaki su sıcaklığı anomali haritaları görülüyor, size daha net fikir verecektir.

Geçen kış, negatif NAO endeksine paralel olarak Pozitif Atlantik Üçkutbu görülmüş, bu durum bizim çoğunlukla sıcak tarafta kalıp, Batı Avrupa’nın normalden soğuk bir kış yaşamasını sağlamıştır.

Fakat yazın başlamasıyla beraber bizi sıcak tarafta tutan pozitif faz yerini negatif faza bırakmış olup, pozitif NAO ve dolayısıyla daha etkin ve baskın bir Azor Yüksek Basıncı sayesinde yazı ve sonbaharı normalden soğuk geçirmemize yol açtı.

Kasım ayı itibariyle bu örüntü değişir gibi olsa da, son gelen verileri de harmanladığımızda, Negatif Atlantik Üçkutbu’nun halen devam ettiğini ve bu yüzden geçen seneden farklı olarak çok büyük bir ihtimalle, kışın pozitif NAO ve AO durumunda geçeceğini söyleyebiliriz.

28 Kasım itibariyle, 2013 yılındaki Atlantik Okyanusu su sıcaklıklarının 2012 yılına göre değişimi de aşağıdaki grafikte çok net olarak görünmektedir. Bizi daima takip eden izleyicilerimiz de, ısrarla “örüntüler değişti, artık soğuk taraftayız” dememizin sebebini bu şekilde anlamış olacaktır.

Peki, şu anda görülen ve pozitif NAO endeksine sebebiyet veren bu örüntü önümüzdeki haftalarda değişemez mi? Evet değişebilir, fakat geçen yıl ile bu sene arasında olan dağlar kadar fark ve bu örüntünün aylardır ısrar etmesi bu örüntünün bir müddet daha devam edeceği konusunda bizi ikna etmeye yetiyor.

Evet efendim, şimdi az çok bu kışla ilgili bazı görüşlere sahip olduk. Gidişata göre negatif bir durum söz konusu değil, aşırı pozitif de düşük bir ihtimal diyebiliriz. O zaman nötr – pozitif civarlarında AO ve NAO endeksleri bekliyoruz. AO ve NAO endekslerinin yer seviyesi sıcaklıkları ile korelasyonunu aşağıda görebilirsiniz.

Pozitif AO ve NAO = Soğuk Güneydoğu Avrupa.

Pastamız tamam gibi değil mi? Şimdi de çileğini koyalım, en Santiagolusundan 🙂

Ekim Kışın Aynası mıdır?

Yaklaşık bir ay önce re-analiz haritalarını kurcalarken bir şeyi tesadüfen keşfettim. Özellikle son yıllarda, Avrupa’da Ekim ayı ne tarafta soğuk geçmişse, takip eden kışlarda da aynı bölgeler ve civarları genellikle soğuk tarafta kalmış, Avrupa’dan bağımsız olarak sadece Türkiye göz önüne alınırsa, sonuç daha da tutarlı oluyor. Bu da yukarıda bahsettiğimiz ısrarlı basınç örüntülerinin bir sonucu olarak karşımıza çıkıyor olabilir.

Aşağıdaki bağlantılarda yıl yıl bu benzerliklere dikkatinizi çekmek istiyorum.

2013 Kışı, 2012 Kışı, 2011 Kışı, 2010 Kışı, 2009 Kışı, 2008 Kışı, 2007 Kışı, 2006 Kışı, 2005 Kışı, 2004 Kışı, 2003 Kışı, 2002 Kışı, 2001 Kışı, 2000 Kışı, 1999 Kışı

Bu da 2013 yılı Ekim ayında kaydedilen yer seviyesi sıcaklık anomalisi. Soğuk tarafta kalmışız, hem de biraz yukarıda gösterdiğimiz pozitif AO ve NAO haritalarına çok benzer şekilde.

Evet, tüm verileri ortaya döktükten sonra ulaştığımız sonuca bir kez daha bakalım.

Karşınızda bir kez daha, Havadelisi.com 2013 – 2014 kış tahmini:

1- Bu kış ortalama sıcaklıkları, tüm ülkede mevsim normallerinin altında bekliyoruz…

2- Yağışların yurdun kuzey ve doğusunda mevsim normallerinde, kuzeydoğusunda normallerin üzerinde, geri kalan bölgelerde normallerin biraz altında olmasını öngörüyoruz…

3- Kar yağışı bakımından en şanslı yer Doğu Karadeniz olacak, burayı sırasıyla Orta ve Batı Karadeniz, Doğu ve Güneydoğu Anadolu, Marmara ve İç Anadolu takip edecek…

4- Bu sene hava sıcaklıkları geçen seneki kadar inişli çıkışlı seyretmeyecek, uzun süreli durgun ve sakin havalar görülebilecek. Soğuk dönemler de geçen seneye göre daha uzun olacak…

5- Hakim rüzgar yönü genellikle kuzeyli olacak, sisli ve puslu gün sayısı normalden biraz daha fazla olacak…

6- İç ve doğu bölgelerde geçen seneye göre ciddi soğuma olacak, kışı kış gibi, günlerce sıfır derecelerin üzerine çıkamadan yaşayan yerler bol olacak…

7- Doğalgaz faturaları geçen seneye göre büyük ihtimalle daha kabarık olacak.
——————-
EK: Ekim başında bulduğumuz sihirli istatistik de, bu kışın çok soğuk olacağına işaret ediyor 🙂
——————-

Görüşlerinizi yorum olarak paylaşmak için önce şurada anlattığım gibi bloga üye olmanız gerekiyor (zaten üye iseniz bir daha olmanıza gerek yok). Bağımsız yorumlarınızı buraya tıklayarak, cevaplarınızı, cevap vermek istediğiniz kişinin yorumunun altındaki “Cevapla” düğmesine basarak yazabilirsiniz. Mevsimlik tahminler haricindeki konuları lütfen Atış Serbest‘e yazalım. Teşekkürler.